"Μετακίνηση ιδεών"

Την "μετακίνηση των ιδεών του ΠΑΣΟΚ" προς τα αριστερά ζητούν οι ψηφοφόροι, σύμφωνα με δημοσκόπηση της Κυριακάτικης Ελευθεροτυπίας.






"Κλίνατε επ΄αριστερά" το παράγγελμα που δίνει το σημερινό της φύλλο.









Και μόνο οι φράσεις και τα ερωτήματα που τέθηκαν, σε συνδυασμό με τον τρόπο που επιλέγει η εφημερίδα τους τίτλους και της επικεφαλίδες της, δείχνουν σε πόσο βαθιά και δομική κρίση βρίσκεται το ΠΑΣΟΚ. Και τούτο, για όσους πρωτογενώς δεν το κατάλαβαν όταν το ΠΑΣΟΚ την προηγούμενη Κυριακή κατέγραψε την πρωτιά στην μετα-μεταπολιτευτική ιστορία της χώρας, ως κόμμα αξιωματικής αντιπολίτευσης που χάνει ποσοστά και ψήφους σε εθνικές εκλογές, μετά από 3 1/2 χρόνια αντιπολιτευτικής παρουσίας.

Οι επισημάνσεις όμως από την Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία δημιουργούν ακόμα μεγαλύτερη σύγχυση. Και βασικά δυο ερωτηματικά:

1. Τι είναι οι ιδέες ενός κόμματος, ώστε να τους προσδίδεται η δυνατότητα μετακίνησης;
2. Τι ακριβώς είναι το αριστερά;

Και εξηγούμαι:

1. Τα κόμματα -θεωρητικώς- λειτουργούν βάση ενός πλαισίου αρχών και αξιών, το οποίο υπηρετούν και επαγγέλλονται Οι αρχές και οι αξίες αυτές αναφέρονται στις ιδρυτικές διακηρύξεις των κομμάτων και μπορούν να αναθεωρούνται μέσα από τις κορυφαίες τους διαδικασίες (συνέδρια, συνδιασκέψεις κλπ.) και να επικαιροποιούνται. Το πλαίσιο αυτό συνιστά τελικώς το ιδεολογικό πλαίσιο αναφοράς του κόμματος.

Το ΠΑΣΟΚ έχει ένα τέτοια πλαίσιο αρχών και ιδεών. Το ερώτημα είναι κατά πόσο το πλαίσιο αυτό είναι σαφές, διακριτό, αντιληπτό από το εκλογικό σώμα και επικοινωνούμενο σωστά. Είναι προφανές, από το αποτέλεσμα των εκλογών, από την μετέπειτα φιλολογία και από την λογική της δημοσκόπησης πως μάλλον το ιδεολογικό αυτό πλαίσιο ούτε σαφές είναι ούτε διακριτό ούτε αντιληπτό από το εκλογικό σώμα.

Το θέμα, κατά τη γνώμη μου, δεν είναι να επαναδιατυπωθεί το πολιτικό και ιδεολογικό πλαίσιο του ΠΑΣΟΚ. Ούτε αυτό να "μετακινηθεί", ωσάν οικοσκευή, λίγο αριστερά ή δεξιά. Δεν έχασε για αυτό το ΠΑΣΟΚ τις εκλογές. Έχασε γιατί αυτό το πολιτικό πλαίσιο δεν εξειδικεύτηκε σε ένα συγκεκριμένο, ξεκάθαρο, δεσμευτικό κυβερνητικό πρόγραμμα. Η δε επικοινωνία του προγράμματος υπήρξε από ελλιπής έως ανύπαρκτη.

2. Αριστερά πού;
Ζητούν οι πολίτες -και είναι διατεθειμένο το ΠΑΣΟΚ να το κάνει- να μετατραπεί το ΠΑΣΟΚ σε ένα σχηματισμό θολής υποστήριξης ακτιβιστών, αρνητών και πάσης φύσεως αμφισβητιών, τύπου ΣΥΡΙΖΑ;
Ή μήπως να μετατραπεί σε ένα παλαιολιθικό σχηματισμό "σοβιετικής" λογικής, που αρνείται διαρκώς κάθε Ευρωπαϊκή πραγματικότητα και κάθε δικαίωμα συμμετοχής της ιδιωτικής πρωτοβουλίας στην ανάπτυξη και την εξέλιξη της χώρας, τύπου ΚΚΕ;
Αν έχασε -κι έχασε- ψηφοφόρους το ΠΑΣΟΚ προς αυτούς τους χώρους, δεν είναι γιατί οι ψηφοφόροι αυτοί ασπάζονται την μονολιθικότητα του ΚΚΕ ή τον ακτιβισμό του ΣΥΡΙΖΑ. Τους έχασε γιατί το ΠΑΣΟΚ δεν μπόρεσε να τους δώσει πειστική πρόταση εξουσίας, διεξόδου από την κρίση τους, την προσωπική και κοινωνική. Δεν μπόρεσε να πείσει ότι θα διαχειριστεί με τα πρόσωπα και το πρόγραμμά του τις τύχες τις χώρας με θετικό αποτέλεσμα.

Αυτό που δεν έχουμε καταλάβει είναι πως οι διαρροές από το ΠΑΣΟΚ προς αυτήν την "αριστερά" ήταν ψήφοι αμφισβήτησης αυτής της ικανότητας του ΠΑΣΟΚ. Οι ψηφοφόροι αυτοί γνώριζαν ότι με την ψήφο τους αναδείκνυαν πάλι κυβέρνηση τη Νέα Δημοκρατία, εφ΄όσον δεν στήριζαν το ΠΑΣΟΚ ως άλλη επιλογή διακυβέρνησης. Δεν σημαίνει ότι θέλουν το ΠΑΣΟΚ να γίνει σαν το ΣΥΡΙΖΑ ή το ΚΚΕ. Αν το ήθελαν, τα κόμματα αυτά θα έπαιρναν διαρκώς αυτά τα ποσοστά και το ΠΑΣΟΚ δεν θα είχε λόγω ύπαρξης.

Το ΠΑΣΟΚ δημιουργήθηκε επί Ανδρέα Παπανδρέου ως το κόμμα αυτό που θα εξέφραζε την πλατιά πλειοψηφία των προοδευτικών και δημοκρατικών δυνάμεων στη χώρα. Και το εξέφρασε.

Επί Κώστα Σημίτη, μπήκαν οι βάσεις ώστε το ΠΑΣΟΚ, ως κόμμα του Δημοκρατικού Σοσιαλισμού, αλλά και κόμμα εξουσίας, να αποτελεί το χώρο βασικής αναφοράς της κεντροαριστεράς στην Ελλάδα.

Δυστυχώς, ο Γιώργος Παπανδρέου δεν κατάφερε να συνεχίσει αυτή την προσπάθεια, μπολιάζοντας την μετεξέλιξη της μεγάλης προοδευτικής παράταξης και του ισχυρού χώρου της κεντροαριστεράς, με τις διαδικασίες της συμμετοχικής δημοκρατίας.

Αυτό που έχασε σε αυτή την προσπάθεια -και θα πρέπει το ΠΑΣΟΚ να ξαναβρεί- είναι την προοπτική εξουσίας για την κεντροαριστερά.

Η προοπτική δεν δίνεται με "μετακίνηση ιδεών". Δίνεται με καθημερινή απόδειξη ικανότητας. Με συνέπεια λόγων και πράξης. Και αυτή τη συνέπεια θα πρέπει να επιδείξει η νέα ηγεσία.