Οι παρατηρήσεις σας και οι δικοί μου προβληματισμοί οδηγούν στο 2ο Μέρος των σκέψεών μου για το Ασφαλιστικό: Τα αίτια της κρίσης και η δυνατότητα ανατροπής τους.
1. Αύξηση προσδόκιμου επιβίωσης για τον προηγμένο κόσμο
Η προφανώς θετική αυτή εξέλιξη έχει οδηγήσει σε μια ανατροπή της παραδοσιακής αναλογίας των συνταξιούχων προς τους εργαζόμενους. Αν προσθέσει κανείς και τη γενικότερη γήρανση του ευρωπαϊκού πληθυσμού, συνέπεια των δημογραφικών αλλαγών, προφανώς καταλήγει στο συμπέρασμα ότι όλο και λιγότεροι εντάσσονται στην εργασία, ενώ αυξάνει συνεχώς η αναλογία των συνταξιούχων.
Η εύκολη οικονομίστικη προσέγγιση της αύξησης του ορίου συνταξιοδότησης, είναι μια λύση που δεν σέβεται την κοινωνική αντίληψη του κράτους δικαίου για την ευρωπαϊκή ήπειρο.
Είναι αντικείμενο, όμως, κοινωνικού προβληματισμού και παρατήρησης, το τι κάνει ο Ευρωπαίος της τρίτης ηλικίας, τώρα που έχει περισσότερα χρόνια μπροστά του. Ένας άνθρωπος στα 60 του δεν είναι πλέον υπερήλικος όπως θεωρείτο στη δεκαετία του 50, διατηρεί σε σημαντικό βαθμό την ικμάδα του και σαφώς αναζωογονημένη διάθεση για ζωή ή και δημιουργία. Γιατί όχι λοιπόν και εργασία;
Διερωτάται σωστά ο ΚΑΠ ΚΟΥΜ: "Δικαιούται ο εργαζόμενος να απολαύσει και αυτός την πρόοδο του πολιτισμού που ανέβασε το προσδόκιμο της ζωής;" Η απάντηση είναι σαφώς ναι και μπορεί, εφ΄όσον ο εργαζόμενος το επιθυμεί, η απόλαυση αυτή να περιλαμβάνει και επιπλέον εργασία. Εργασία που μπορεί να είναι τυπική, μερική σε χρόνο ή και στον κοινωνικό τομέα, που σε κάθε περίπτωση θα γεννά υπεραξίες και θα επιστρέφει στον εργαζόμενο τόσο ως αμοιβή όσο και ως ασφαλιστική συνεισφορά.
Η υποχρεωτική, όμως, αύξηση των ορίων συνταξιοδότησης σε ηλικίες άνω των 65 είναι πολύ μακριά από την κοινωνική πραγματικότητα και δεν είναι βέβαιο ότι μπορούν να λύσουν το πρόβλημα.
2. Καθυστερημένη είσοδος στην απασχόληση
Όταν στα μισά μέχρι και τα τέλη του προηγούμενου αιώνα οι νέοι εισέρχονταν στην απασχόληση στην ηλικία περίπου των 20-22 ετών, ήταν επόμενο η 35ετία εργασίας να ολοκληρώνεται στην ηλικία των 55-60. Αυτό σήμαινε ότι και αντίστοιχα η συνεισφορά στο ασφαλιστικό σύστημα ήταν ικανοποιητικού όγκου για να έχει ανταπόδοση στον συνταξιούχο.
Σήμερα, με την αύξηση του μορφωτικού επιπέδου, τις περισσότερες σπουδές και τα υψηλά ποσοστά ανεργίας, οι νέοι εισέρχονται καθυστερημένα στην απασχόληση και συχνά φτάνουν στο όριο συνταξιοδότησης χωρίς να έχουν συμπληρώσει 35 χρόνια εργασίας.
Ένα ερώτημα που γεννιέται από αυτήν την κατάσταση, αν και φαινομενικά άσχετο με το ασφαλιστικό, είναι το: "πως ζουν οι νέοι μέχρι τα 30 ή 35, όταν εμφανίζονται να εισέρχονται νομίμως στην απασχόληση;" Τρεις απαντήσεις υπάρχουν σε αυτό το ερώτημα: α. Είτε ζουν ενισχυόμενοι από τους γονείς τους β. Είτε ασκούν "μαύρη" εργασία γ. Είτε και τα δυο.
Αυτό σημαίνει ότι με τον ένα ή τον άλλο τρόπο εξασφαλίζουν ένα ελάχιστο εισόδημα επιβίωσης. Θα μπορούσε λοιπόν μέχρι τα 35 να υπάρχει ένα σύστημα αυτασφάλισης των νέων με ελάχιστες καταβολές από την πλευρά των ασφαλισμένων κι ένα σημαντικό ποσοστό ενίσχυσης από το κράτος.
Μια τέτοια πρόταση θα απαιτούσε βέβαια σκληρές τιμωρίες στους εργοδότες που θα απασχολούσαν παράνομα αυτούς τους "αυτασφαλιζόμενους" νέους, ώστε να αποφευχθεί η εκμετάλλευση τις ίδιας και της κρατικής ασφάλισης.
3. Κακή διαχείριση αποθεματικών
Η υπόθεση των ομολόγων ανέδειξε για άλλη μια φορά την ιστορία της κακοδιαχείρισης (sic) των αποθεματικών των ταμείων. Κομματικές διοικήσεις, ανεπάρκεια στελεχών (συχνά από συνδικαλιστικές παρατάξεις) και απουσία ελέγχων και σαφούς νομοθετικού πλαισίου συγκροτούν την εικόνα του προβλήματος.
Το πρόβλημα γίνεται μεγαλύτερο από την πολυδιάσπαση των ταμείων. Η ενοποίηση, το σαφέστερο νομικό πλαίσιο λειτουργίας και η αξιοποίηση ικανών στελεχών περί τα χρηματοοικονομικά, θα μπορούσαν να δώσουν λύσεις.
4. Εισφοροδιαφυγή
Αύξηση των ελέγχων, αύξηση των προστίμων μπορεί να ακούγονται ως ευχές, αλλά δεν φαίνεται να μπορεί να υπάρχει κάποια άλλη λύση.
5. Προνομιακές διαδικασίες συνταξιοδότησης
Θα πρέπει να δημιουργηθεί ένας κρατικός φορέας ασφάλισης -με αποκλειστικά κρατική συνεισφορά- όλων αυτών για τους οποίους η Πολιτεία, δικαίως ή αδίκως, αποφασίζει την ένταξή τους σε ασφαλιστικό σύστημα. Οι αγρότισσες, οι νοικοκυρές, οι αγωνιστές της εθνικής αντίστασης και κάθε άλλη ομάδα που αποκτά με πολιτική απόφαση δικαίωμα σύνταξης, δεν μπορούν να επιβαρύνουν τα υφιστάμενα ασφαλιστικά ταμεία (ΟΓΑ, ΙΚΑ).
Από την άλλη, είναι μάλλον θετική η προσπάθεια να μειωθούν οι "προκλητικές" συνταξιοδοτήσεις με ελάχιστο χρόνο εργασίας και σε πολύ μικρή ηλικία.
Τέλος, ειδική μέριμνα με συμμετοχή και του κράτους αλλά και των εργοδοτών θα πρέπει να υπάρχει στις περιπτώσεις αναπηρίας ή ασθένειας σε νεαρή ηλικία. Ταυτόχρονα, σε αυτές τις περιπτώσεις θα πρέπει να χτυπηθούν δυο φαινόμενα: Αυτό της παράνομης χορήγησης σύνταξης σε εικονικούς ανάπηρους ή ασθενείς, αλλά και αυτό της ανάλγητης και οπισθοδρομικής συμπεριφοράς που ταλαιπωρεί τους πραγματικούς δικαιούχους τέτοιων συντάξεων και τους μετατρέπει σε επαίτες των νομίμων δικαιωμάτων τους.
6. Υπολογισμός της σύνταξης
Είναι καιρός πια να διευρυνθεί η χρονική βάση υπολογισμού της σύνταξης πέραν των πέντε τελευταίων ετών. Όσο αναλογικότερος γίνεται ο υπολογισμός της σύνταξης με βάση τη συνολική εργάσιμη ζωή του ασφαλιζόμενου, τόσο δικαιότερο είναι και το συνταξιοδοτικό σύστημα όσο και υγιέστερη η οικονομία του κάθε ταμείου.
Αυτά μέχρι στιγμής. Σχετικά με τις διαφορές των ταμείων και την ύπαρξη έμμεσων χρηματοδοτήσεων, στην επόμενη ανάρτηση.
Σάββατο 1 Δεκεμβρίου 2007
Δευτέρα 26 Νοεμβρίου 2007
Ασφαλιστικό: Μαύρες ή άσπρες τρύπες;; Μέρος 1. Το πρόβλημα.
Εδώ και μερικά χρόνια, τόσο στην Ελλάδα όσο και στην υπόλοιπη Ευρωπαϊκή Ένωση, γίνεται έντονη συζήτηση γύρω από το πρόβλημα του ασφαλιστικού.
Θα επιχειρήσω την κατάθεση κάποιων σκέψεων και απόψεων για το πρόβλημα, περιμένοντας και τη δική σας συνδρομή στον προβληματισμό. Ξεκινώ με την περιγραφή και τα αίτια του προβλήματος. Σε επόμενη ανάρτηση θα ακολυθήσουν και κάποιες προτάσεις.
Ποιο είναι το πρόβλημα:
Η αδυναμία των ασφαλιστικών συστημάτων να καλύψουν τις συνταξιοδοτικές (κυρίως) απαιτήσεις των σαφαλισμένων σε βάθος χρόνου.
Πως προέκυψε:
Είναι σημαντικό να δούμε το πως προέκυψε το πρόβλημα, γιατί πιθανώς η λύση του να βρίσκεται -μερικώς- και στην αναστολή των αιτιών του:
1. Αύξηση προσδόκιμου επιβίωσης για τον προηγμένο κόσμο: Άλλο είναι καταβάλεις τη σύνταξη σε κάποιον για 15 χρόνια κι άλλο για 25.
2. Καθυστερημένη είσοδος στην απασχόληση: Παλαιότερα οι νέοι έμπαιναν νωρίτερα στην απασχόληση, άρα και στην διαδικασία καταβολής εισφορών, με αποτέλεσμα να υπάρχει σημαντικότερη αποταμίευση σε βάθος χρόνου από ότι σήμερα.
3. Κακή διαχείριση αποθεματικων: Η επένδυση των αποθεματικών ή των ταμειακών υπολοίπων των ταμείων από τις διοικήσεις τους ήταν είτε ανύπαρκτης απόδοσης είτε, δυστυχώς, μειωμένης ή ακόμα και αρνητικής απόδοσης.
4. Εισφοροδιαφυγή: Η σιωπηλή οικονομική κρίση που διανύουμε έχει ως αποτέλεσμα την αύξηση της μάυρης εργασίας και κατά συνέπεια την εισφοροδιαφυγή. Ακόμα, πολλές επιχειρήσεις, συνέπεια της αδυναμίας των ελεγκτικών μηχανισμών, εισφοροδιαφέυγουν επί μακρόν, οι δε διακανονισμοί στους οποίους οδηγούνται κάποια στιγμή, είναι σε βάρος της τελικής αναλογισμένης εισφοράς.
5. Προνομιακές διαδικασίες συνταξιοδότησης: Για "κοινωνικούς" ή "πολιτικούς" λόγους τις περασμένες δεκαετίες ίσχυσαν προνομιακές συνθήκες συνταξιοδότησης σε οριμένες ομάδες πληθυσμού, για τις οποίες η σχέση καταβληθεισών εισφορών με υπο καταβολή συντάξεις είναι τόσο αρνητική που δημιούργησε σημαντικά ανοίγματα. Πχ. γυναίκες με 17 έτη υπηρεσίας συνταξιοδοτήθηκαν στα 38 ή στα 40 με αποτέλεσμα να παραλαμβάνουν σύνταξη για περισσότερο χρόνο από όσο πραγματικά εργάστηκαν. Επίσης, η κοινωνικά δίκαιη ελάχιστη σύνταξη των αγροτών και των αγροτισσών, καταβάλλεται σε βάση μηδενικής σχεδόν εισφοράς από πλευράς των ασφαλισμένων.
6. Υπολογισμός της σύνταξης: Το γεγονός ότι η σύνταξη υπολογίζεται στη βάση των τελευταίων ετών εργασίας, σε συνδυασμό με τη δυνατότητα αγοράς ενσήμων αυτήν την περίοδο, οδηγεί σε απόδοση πολύ υψηλότερων συντάξεων από ότι ο πραγματικός αναλογισμός των εισφορών επιτρέπει.
Πρόσθετα προβλήματα:
1. Ανίσότητα μεταξύ των ταμείων. Το γεγονός ότι κάποια ταμεία έχουν δυνατότητα έμμεσης χρηματοδότησης (ΤΣΜΕΔΕ, ΤΑΙΣΥΤ κα) έχει οδηγήσει σε προκλητικές διαφορές και ανισότητες μεταξύ των ασφαλισμένων και των διαφόρων κλάδων εργασίας.
2. Απουσία ουσιαστικού ελέγχου ιατροφαρμακευτικών δαπανών. Όταν στην Ελλάδα καταναλώνεται πάνω από το 2.5% του ΑΕΠ για φάρμακα, είναι επόμενο σε αυτή τη δαπάνη να υπάρχει σημαντικό ποσοστό σπατάλης που επιβαρύνει τα ταμεία με συνταγογραφούμενα και πιθανώς μηδέποτε καταναλισκώμενα και σαφώς μη αναγκαία φάρμακα.
Θα επιχειρήσω την κατάθεση κάποιων σκέψεων και απόψεων για το πρόβλημα, περιμένοντας και τη δική σας συνδρομή στον προβληματισμό. Ξεκινώ με την περιγραφή και τα αίτια του προβλήματος. Σε επόμενη ανάρτηση θα ακολυθήσουν και κάποιες προτάσεις.
Ποιο είναι το πρόβλημα:
Η αδυναμία των ασφαλιστικών συστημάτων να καλύψουν τις συνταξιοδοτικές (κυρίως) απαιτήσεις των σαφαλισμένων σε βάθος χρόνου.
Πως προέκυψε:
Είναι σημαντικό να δούμε το πως προέκυψε το πρόβλημα, γιατί πιθανώς η λύση του να βρίσκεται -μερικώς- και στην αναστολή των αιτιών του:
1. Αύξηση προσδόκιμου επιβίωσης για τον προηγμένο κόσμο: Άλλο είναι καταβάλεις τη σύνταξη σε κάποιον για 15 χρόνια κι άλλο για 25.
2. Καθυστερημένη είσοδος στην απασχόληση: Παλαιότερα οι νέοι έμπαιναν νωρίτερα στην απασχόληση, άρα και στην διαδικασία καταβολής εισφορών, με αποτέλεσμα να υπάρχει σημαντικότερη αποταμίευση σε βάθος χρόνου από ότι σήμερα.
3. Κακή διαχείριση αποθεματικων: Η επένδυση των αποθεματικών ή των ταμειακών υπολοίπων των ταμείων από τις διοικήσεις τους ήταν είτε ανύπαρκτης απόδοσης είτε, δυστυχώς, μειωμένης ή ακόμα και αρνητικής απόδοσης.
4. Εισφοροδιαφυγή: Η σιωπηλή οικονομική κρίση που διανύουμε έχει ως αποτέλεσμα την αύξηση της μάυρης εργασίας και κατά συνέπεια την εισφοροδιαφυγή. Ακόμα, πολλές επιχειρήσεις, συνέπεια της αδυναμίας των ελεγκτικών μηχανισμών, εισφοροδιαφέυγουν επί μακρόν, οι δε διακανονισμοί στους οποίους οδηγούνται κάποια στιγμή, είναι σε βάρος της τελικής αναλογισμένης εισφοράς.
5. Προνομιακές διαδικασίες συνταξιοδότησης: Για "κοινωνικούς" ή "πολιτικούς" λόγους τις περασμένες δεκαετίες ίσχυσαν προνομιακές συνθήκες συνταξιοδότησης σε οριμένες ομάδες πληθυσμού, για τις οποίες η σχέση καταβληθεισών εισφορών με υπο καταβολή συντάξεις είναι τόσο αρνητική που δημιούργησε σημαντικά ανοίγματα. Πχ. γυναίκες με 17 έτη υπηρεσίας συνταξιοδοτήθηκαν στα 38 ή στα 40 με αποτέλεσμα να παραλαμβάνουν σύνταξη για περισσότερο χρόνο από όσο πραγματικά εργάστηκαν. Επίσης, η κοινωνικά δίκαιη ελάχιστη σύνταξη των αγροτών και των αγροτισσών, καταβάλλεται σε βάση μηδενικής σχεδόν εισφοράς από πλευράς των ασφαλισμένων.
6. Υπολογισμός της σύνταξης: Το γεγονός ότι η σύνταξη υπολογίζεται στη βάση των τελευταίων ετών εργασίας, σε συνδυασμό με τη δυνατότητα αγοράς ενσήμων αυτήν την περίοδο, οδηγεί σε απόδοση πολύ υψηλότερων συντάξεων από ότι ο πραγματικός αναλογισμός των εισφορών επιτρέπει.
Πρόσθετα προβλήματα:
1. Ανίσότητα μεταξύ των ταμείων. Το γεγονός ότι κάποια ταμεία έχουν δυνατότητα έμμεσης χρηματοδότησης (ΤΣΜΕΔΕ, ΤΑΙΣΥΤ κα) έχει οδηγήσει σε προκλητικές διαφορές και ανισότητες μεταξύ των ασφαλισμένων και των διαφόρων κλάδων εργασίας.
2. Απουσία ουσιαστικού ελέγχου ιατροφαρμακευτικών δαπανών. Όταν στην Ελλάδα καταναλώνεται πάνω από το 2.5% του ΑΕΠ για φάρμακα, είναι επόμενο σε αυτή τη δαπάνη να υπάρχει σημαντικό ποσοστό σπατάλης που επιβαρύνει τα ταμεία με συνταγογραφούμενα και πιθανώς μηδέποτε καταναλισκώμενα και σαφώς μη αναγκαία φάρμακα.
Παρασκευή 23 Νοεμβρίου 2007
Blog: Χώρος έκφρασης ή καταναγκασμού
Το βράδυ των εκλογών της 16ης Σεπτεμβρίου αισθάνθηκα την ανάγκη να εκφράσω τις σκέψεις μου στο χώρο της blogόσφαιρας.
Το έκανα σε καθημερινή σχεδόν βάση, συμμετέχοντας στο διάλογο που είχε αναπτυχθεί σχετικά με την εκλογή Προέδρου του ΠΑΣΟΚ, αλλά και σε άλλα θέματα, αναρτώντας τις σκέψεις μου και σχολιάζοντας επίσης τις αναρτήσεις άλλων φίλων.
Στις 12 Νοεμβρίου ανάρτησα τον προβληματισμό μου για το αποτέλεσμα αλλά και γενικά για την πολιτική κατάσταση στην Ελλάδα. "Εκλογές τέλος - προσδοκίες επίσης".
Διάφορες υποχρεώσεις με κράτησαν μακριά από τις διαδυκτιακές σελίδες. Αυτό δε σημαίνει ότι έπαψα να έχω, ενδιαφέροντα, προβληματισμούς ή σκέψεις. Επανέρχοναι και θα επανέρχομαι όποτε ο χρόνος μου το επιτρέπει ή η ανάγκη έκφρασης μου το επιβάλλει.
Όμως να το επιβάλλουν ή να το ζητούν άλλοι μου φαίνεται οξύμωρο. Η blogόσφαιρα είναι ένας χώρος ελευθερίας και έκφρασης. Όχι καταναγκασμού. Δεν οφείλουμε να "χτυπάμε κάρτα" ή γράφουμε ως μισθωτοί χρονικογράφοι ή σχολιαστές εφημερίδας.
Λίγη αυτοσυγκράτηση λοιπόν και λίγο κατανόηση στο φίλο που έλειψε για λίγο από την παρέα. Εδώ είναι και θα ξαναγυρίσει.
Το έκανα σε καθημερινή σχεδόν βάση, συμμετέχοντας στο διάλογο που είχε αναπτυχθεί σχετικά με την εκλογή Προέδρου του ΠΑΣΟΚ, αλλά και σε άλλα θέματα, αναρτώντας τις σκέψεις μου και σχολιάζοντας επίσης τις αναρτήσεις άλλων φίλων.
Στις 12 Νοεμβρίου ανάρτησα τον προβληματισμό μου για το αποτέλεσμα αλλά και γενικά για την πολιτική κατάσταση στην Ελλάδα. "Εκλογές τέλος - προσδοκίες επίσης".
Διάφορες υποχρεώσεις με κράτησαν μακριά από τις διαδυκτιακές σελίδες. Αυτό δε σημαίνει ότι έπαψα να έχω, ενδιαφέροντα, προβληματισμούς ή σκέψεις. Επανέρχοναι και θα επανέρχομαι όποτε ο χρόνος μου το επιτρέπει ή η ανάγκη έκφρασης μου το επιβάλλει.
Όμως να το επιβάλλουν ή να το ζητούν άλλοι μου φαίνεται οξύμωρο. Η blogόσφαιρα είναι ένας χώρος ελευθερίας και έκφρασης. Όχι καταναγκασμού. Δεν οφείλουμε να "χτυπάμε κάρτα" ή γράφουμε ως μισθωτοί χρονικογράφοι ή σχολιαστές εφημερίδας.
Λίγη αυτοσυγκράτηση λοιπόν και λίγο κατανόηση στο φίλο που έλειψε για λίγο από την παρέα. Εδώ είναι και θα ξαναγυρίσει.
Δευτέρα 12 Νοεμβρίου 2007
Εκλογές Τέλος!! - Προσδοκίες επίσης!!
Το μπαράζ των εκλογικών αναμετρήσεων τέλειωσε. Η συνεχής προεκλογική διαδικασία που ξεκίνησε τον Αύγουστο με την προκήρυξη των Εθνικών Εκλογών, τελείωσε χθες με την εκλογή Προέδρου του ΠΑΣΟΚ.
Οι δυο αυτές αναμετρήσεις δημιούργησαν προσδοκίες. Προσδοκίες αλλαγής, εξέλιξης, ανατροπής τόσο για τον τόπο όσο και για το χώρο της Κεντροαριστεράς. Οι προσδοκίες όμως διαψέυστηκαν. Η ελπίδα -για όσους τις πίστεψαν- επίσης.
Ο Καραμανλής και η ΝΔ κέρδισαν τις εκλογές. Όλες οι ελπίδες μιας μερίδας του κόσμου και οι προσδοκίες για μια ανατροπή του πολιτικού σκηνικού στη χώρα διαψεύστηκαν. Έσβησαν. Η διακυβέρνηση του τόπου από τη Νέα Δημοκρατία, δεν θα είναι τελικά ένα μικρό δυσάρεστο διάλειμμα. Ο Καραμανλής θα καταγραφεί στην ιστορία ως ένας από τους πρωθυπουργούς που κέρδισαν δυο θητείες -ποιος ξέρει, μπορεί να υπάρξει και τρίτη.
Στο ΠΑΣΟΚ αντίστοιχα, η διαδικασία εκλογής Προέδρου δημιούργησε μια σειρά ελπίδων και προσδοκιών. Για εκλογική ανάκαμψη, για έξοδο από την πολιτική αφασία, για δημιουργία προοπτικών και συνθηκών νίκης. Το αποτέλεσμα της εκλογής και σε αυτήν την περίπτωση, διέψευσε όλες τις προσδοκίες και ακύρωσε τις ελπίδες.
Το ενδιαφέρον είναι και στις δυο περιπτώσεις ότι η διάψευση των προσδοκιών και η ακύρωση των ελπίδων για κάτι καινούργιο και διαφορετικό, ήρθε από τον ίδιο τον κόσμο μετά από μαζική συμμετοχή. Τόσο στις εθνικές εκλογές όσο και στις εκλογές του ΠΑΣΟΚ, ευρύτατο εκλογικό σώμα αποφάσισε πως επιθυμεί σταθερότητα, την ίδια κατάσταση τόσο στην Κυβέρνηση όσο και στην αντιπολίτευση (το γεγονός ότι στις δημοσκοπήσεις το εκλογικό σώμα δείχνει ελάχιστα έως καθόλου ικανοποιημένο από Κυβέρνηση - Αντιπολίτευση είναι ένα άλλο θέμα, που αξίζει ίσως μελλοντικού σχολιασμού).
Με απλά λόγια, ο κόσμος θέλει τη Νέα Δημοκρατία Κυβέρνηση, το ΠΑΣΟΚ αντιπολίτευση, και αρχηγό του ΠΑΣΟΚ το Γιώργο Παπανδρέου.
Υποστήριξα και στις δυο περιπτώσεις την αλλαγή. Τόσο στο Κυβερνητικό όσο και στο ενδο-ΠΑΣΟΚικό επίπεδο. Και στις δυο περιπτώσεις, η πρόταση που υποστήριξα ηττήθηκε. Και ηττήθηκε βαριά.
Η απογοήτευση για τις δυο ήττες είναι ένα λογικό συναίσθημα. Και δεν θα ανέφερα συναισθήματα σε μια πολιτική εκτίμηση. Όμως θεωρώ ότι οι δυο λαϊκές επιλογές, τόσο για τη Νέα Δημοκρατία ως Κυβέρνησης όσο και του Γιώργου Παπανδρέου ως Προέδρου του ΠΑΣΟΚ, ήταν επιλογές στις οποίες ο λαός επέλεξε με αρκετή δόση συναισθήματος και λιγότερη λογική ή γεγονότα.
Το ζητούμενο, όμως, για την επόμενη μέρα, μετά την εκτόνωση του συναισθήματος, είναι άλλο: Ο τόπος έχει προοπτική; Η κεντροαριστερά μπορεί να αποκτήσει δυναμική;
Προφανώς ο σεβασμός της απόφασης της πλειοψηφίας είναι δεδομένος. Τόσο για την Κυβέρνηση της χώρας, όσο και την ηγεσία του ΠΑΣΟΚ. Όπως δεδομένη, όμως από την πλευρά μου είναι η εμμονή στην κριτική σκέψη, στην συνεχή αξιολόγηση, στην πρόταση για αλλαγή και παρέμβαση.
Σε μια εποχή που η χώρα αυτοκαταδικάζεται στη μετριότητα και στη χαμηλή δυναμική, οι φωνές που πιέζουν για ανάταση είναι παραπάνω από αναγκαίες. Και δεν μιλώ αυστηρά και μόνο για το χώρο της πολιτικής: η ίδια τελματωμένη κατάσταση υπάρχει στον πολιτισμό, στην τέχνη, στην οικονομία, στην κοινωνική ζωή. Το μόνο που μένει είναι οι στίχοι του ποιητή:
"Σπρώξτε με στήθος και με γόνα.... δεν μπορεί μοναχός του να ανέβει ο ήλιος"
Οι δυο αυτές αναμετρήσεις δημιούργησαν προσδοκίες. Προσδοκίες αλλαγής, εξέλιξης, ανατροπής τόσο για τον τόπο όσο και για το χώρο της Κεντροαριστεράς. Οι προσδοκίες όμως διαψέυστηκαν. Η ελπίδα -για όσους τις πίστεψαν- επίσης.
Ο Καραμανλής και η ΝΔ κέρδισαν τις εκλογές. Όλες οι ελπίδες μιας μερίδας του κόσμου και οι προσδοκίες για μια ανατροπή του πολιτικού σκηνικού στη χώρα διαψεύστηκαν. Έσβησαν. Η διακυβέρνηση του τόπου από τη Νέα Δημοκρατία, δεν θα είναι τελικά ένα μικρό δυσάρεστο διάλειμμα. Ο Καραμανλής θα καταγραφεί στην ιστορία ως ένας από τους πρωθυπουργούς που κέρδισαν δυο θητείες -ποιος ξέρει, μπορεί να υπάρξει και τρίτη.
Στο ΠΑΣΟΚ αντίστοιχα, η διαδικασία εκλογής Προέδρου δημιούργησε μια σειρά ελπίδων και προσδοκιών. Για εκλογική ανάκαμψη, για έξοδο από την πολιτική αφασία, για δημιουργία προοπτικών και συνθηκών νίκης. Το αποτέλεσμα της εκλογής και σε αυτήν την περίπτωση, διέψευσε όλες τις προσδοκίες και ακύρωσε τις ελπίδες.
Το ενδιαφέρον είναι και στις δυο περιπτώσεις ότι η διάψευση των προσδοκιών και η ακύρωση των ελπίδων για κάτι καινούργιο και διαφορετικό, ήρθε από τον ίδιο τον κόσμο μετά από μαζική συμμετοχή. Τόσο στις εθνικές εκλογές όσο και στις εκλογές του ΠΑΣΟΚ, ευρύτατο εκλογικό σώμα αποφάσισε πως επιθυμεί σταθερότητα, την ίδια κατάσταση τόσο στην Κυβέρνηση όσο και στην αντιπολίτευση (το γεγονός ότι στις δημοσκοπήσεις το εκλογικό σώμα δείχνει ελάχιστα έως καθόλου ικανοποιημένο από Κυβέρνηση - Αντιπολίτευση είναι ένα άλλο θέμα, που αξίζει ίσως μελλοντικού σχολιασμού).
Με απλά λόγια, ο κόσμος θέλει τη Νέα Δημοκρατία Κυβέρνηση, το ΠΑΣΟΚ αντιπολίτευση, και αρχηγό του ΠΑΣΟΚ το Γιώργο Παπανδρέου.
Υποστήριξα και στις δυο περιπτώσεις την αλλαγή. Τόσο στο Κυβερνητικό όσο και στο ενδο-ΠΑΣΟΚικό επίπεδο. Και στις δυο περιπτώσεις, η πρόταση που υποστήριξα ηττήθηκε. Και ηττήθηκε βαριά.
Η απογοήτευση για τις δυο ήττες είναι ένα λογικό συναίσθημα. Και δεν θα ανέφερα συναισθήματα σε μια πολιτική εκτίμηση. Όμως θεωρώ ότι οι δυο λαϊκές επιλογές, τόσο για τη Νέα Δημοκρατία ως Κυβέρνησης όσο και του Γιώργου Παπανδρέου ως Προέδρου του ΠΑΣΟΚ, ήταν επιλογές στις οποίες ο λαός επέλεξε με αρκετή δόση συναισθήματος και λιγότερη λογική ή γεγονότα.
Το ζητούμενο, όμως, για την επόμενη μέρα, μετά την εκτόνωση του συναισθήματος, είναι άλλο: Ο τόπος έχει προοπτική; Η κεντροαριστερά μπορεί να αποκτήσει δυναμική;
Προφανώς ο σεβασμός της απόφασης της πλειοψηφίας είναι δεδομένος. Τόσο για την Κυβέρνηση της χώρας, όσο και την ηγεσία του ΠΑΣΟΚ. Όπως δεδομένη, όμως από την πλευρά μου είναι η εμμονή στην κριτική σκέψη, στην συνεχή αξιολόγηση, στην πρόταση για αλλαγή και παρέμβαση.
Σε μια εποχή που η χώρα αυτοκαταδικάζεται στη μετριότητα και στη χαμηλή δυναμική, οι φωνές που πιέζουν για ανάταση είναι παραπάνω από αναγκαίες. Και δεν μιλώ αυστηρά και μόνο για το χώρο της πολιτικής: η ίδια τελματωμένη κατάσταση υπάρχει στον πολιτισμό, στην τέχνη, στην οικονομία, στην κοινωνική ζωή. Το μόνο που μένει είναι οι στίχοι του ποιητή:
"Σπρώξτε με στήθος και με γόνα.... δεν μπορεί μοναχός του να ανέβει ο ήλιος"
Πέμπτη 8 Νοεμβρίου 2007
ΚΥΡΙΑΚΗ 11 ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ
ΠΑΡΤΕ ΤΟ ΠΑΣΟΚ ΣΤΑ ΧΕΡΙΑ ΣΑΣ
Την Κυριακή 11 Νοεμβρίου ο κόσμος της Κεντροαριστεράς στην Ελλάδα
έχει την ευκαιρία να προκαλέσει ένα νέο,
ζωντανό, δημιουργικό και δυναμικό ξεκίνημα στο ΠΑΣΟΚ.
Το διλημμα είναι απλό και υπαρκτό:
Το παλιό ή το νέο.
Η κεντοαριστερά πρέπει να έχει πρόταση εξουσίας για την Ελλάδα.
Δώστε με τη συμμετοχή σας αυτήν την προοπτική.
Συμμετοχή στιε εκλογές για Πρόεδρο του ΠΑΣΟΚ
Επιλογή νίκης:
ΒΑΓΓΕΛΗΣ ΒΕΝΙΖΕΛΟΣ
Κυριακή 4 Νοεμβρίου 2007
ΕΘΝΙΚΗ ΣΥΝΔΙΑΣΚΕΨΗ ΠΑΣΟΚ: MATRIX RELOADED
Τον τελευταίο καιρό είχα αποφύγει την αναφορά στις εξελίξεις στο ΠΑΣΟΚ. Όχι γιατί δεν είχα κάτι να πω. Κυρίως γιατί δεν ήθελα κάτι να πω. Περίμενα την Εθνική Συνδιάσκεψη. Περίμενα την κορύφωση της "προεκλογικής" εκστρατείας, τις τοποθετήσεις των υποψηφίων προέδρων, των στελεχών που τηρούσαν στάση αναμονής, την εξέλιξη του ψυχισμού της διαδικασίας.
Πήγα στην Εθνική Συνδιάσκεψη με αρκετά καλή διάθεση. Είναι πάντα ευχάριστο να συναντάς παλιούς φίλους, παλιούς συνεργάτες, παλιούς συναγωνιστές. Πρόσωπα μιας διαδρομής ζωής. Στην εικόνα και πιο πολύ στα μάτια αυτών των ανθρώπων βλέπεις το ΠΑΣΟΚ το ίδιο, την διάθεση, την άποψη, την προοπτική του.
Μπήκα στην αίθουσα την ώρα που ανέβαινε στο βήμα ο Παπανδρέου. Το κτίριο έτρεμε από τις ιαχές "Παπανδρέου - Παπανδρέου". Η ηλικία μου δεν μου επιτρέπει να θυμάμαι τις αντίστοιχες φωνές για το Γέρο. Στον Ανδρέα δεν το φωνάζαμε. Ο ιδρυτής προτιμούσε το "Ανδρέα". Ο λαός το ίδιο. Ο Γιώργος αναζητά πάλι τη σύνδεση του ΠΑΣΟΚ με την οικογένεια.
Βλέποντας και την εικόνα πια σάστισα: Τα 2/3 των παρόντων σε παράκρουση να φωνάζουν όρθιοι και να χειροκροτούν: "Παπανδρέου - Παπανδρέου". Πρόσωπα αλοιωμένα, αφιονισμένα, φανατισμένα. Με βλέμμα θολό.
Προσπάθησα να θυμηθώ μερικά από αυτά τα πρόσωπα σε ανάλογες στιγμές στην ιστορία του ΠΑΣΟΚ. Σε συγκεντρώσεις, σε ομιλίες, σε Συνέδρια. Θυμάμαι τις φωνές, την ένταση στα πρόσωπα. Όμως θυμάμαι και βλέμματα γεμάτα προσδοκία και χαρά. Την Παρασκευή στη Συνδιάσκεψη τα πρόσωπα δεν είχαν χαρά. Είχαν ένα σκληρό πάθος.
Στη σαστιμάρα της στιγμής δεν μπόρεσα να μην σκεφτώ: Φαντάσου να είχε κερδίσει κιόλας. Όμως τότε, τα πρόσωπα θα ήταν πάλι ήρεμα, η αίθουσα θα ήταν πιο γεμάτη, θα υπήρχε χαρά, θα τον χειροκροτούσαμε όλοι.
Συγκεντρώθηκα στην ομιλία του. Σε αυτά που είχε διαλέξει να πει για την μέρα.
Από τις πρώτες κι όλας φράσεις ένοιωσα μια δυσφορία. Ένοιωσα μια απογοήτευση. Την ίδια και μεγαλύτερη από αυτήν που ένοιωσα το βράδυ των εκλογών με την τότε τοποθέτηση του Παπανδρέου. Ένοιωσα μια προσβολή. Στο συνάισθημα και στη νοημοσύνη.
"ξεκινήσαμε μια νέα αρχή, γνώριζα καλά ότι είχαμε ένα παρελθόν με λάθη, είχαμε κουράσει, αλλά γι' αυτό ακριβώς ζήτησα από όλους ν' αλλάξουμε. Από την πρώτη στιγμή τόνισα ότι ξεκινάμε μια νέα πορεία μαζί για τη νέα εποχή, με στόχο να μοιραστούμε τις κοινές μας αξίες σε αυτή την κοινωνία.
Ο χρόνος που είχαμε στη διάθεσή μας ήταν λίγος για να πείσουμε την πλειοψηφία του ελληνικού λαού για την αξιοπιστία της πρότασής μας. Θα πείσουμε όμως. Και θα είμαστε έτοιμοι να διεκδικήσουμε και πάλι την εμπιστοσύνη του ελληνικού λαού. Εμείς είμαστε οι μεταρρυθμιστές, εμείς είμαστε που φέρνουμε τη νέα εποχή.
Δεσμεύομαι ότι όλοι μας, μαζί, θ' ανανεώσουμε το ΠΑΣΟΚ με μπροστάρη τη νεολαία. Δεσμεύομαι ότι θα κάνουμε τις ιδέες μας πράξη, θα σχηματίσουμε την ευρύτερη δημοκρατική προοδευτική παράταξη. Δεσμεύομαι ότι σύντομα, μαζί, θα πραγματοποιήσουμε τις μεγάλες τομές και ανατροπές που απαιτούνται για τον τόπο.
Το εκλογικό αποτέλεσμα για εμένα είναι μια νέα αρχή. Και εμείς θα πρωτοπορήσουμε, αλλάζουμε και μαζί θ' αλλάζουμε την Ελλάδα, θ' αλλάζουμε το πολιτικό σκηνικό της χώρας. Αυτό, απαιτεί η νέα εποχή.
Σε αυτή την προσπάθεια, τη νέα αρχή, καλώ όλους τους φίλους και ψηφοφόρους να συμμετάσχουν.
Θ' αλλάξουμε την Ελλάδα με γνώμονα το εθνικό συμφέρον, τις αδιαπραγμάτευτες αξίες μας για την ανοιχτή κοινωνία, τη συμμετοχική δημοκρατία, τις ίσες δυνατότητες για όλους, την κοινωνική αλληλεγγύη, την κοινωνική συνοχή και κοινωνική δικαιοσύνη."
Όχι τα παραπάνω δεν είναι από την ομιλία του στη Συνδιάσκεψη. Είναι από τις δήλώσεις του το βράδυ των εκλογών του 2004. Πριν 3 1/2 χρόνια.
"Είμαι αποφασισμένος, να σεβαστώ αυτή την εντολή. Την νέα εντολή. Είμαι αποφασισμένος, να συγκρουστώ με αντιλήψεις και πρακτικές, που εμποδίζουν την υλοποίησή της.
Και θεωρώ αυτονόητο, ότι η νέα εντολή, θα είναι δεσμευτική για ολόκληρη την ηγεσία του ΠΑΣΟΚ, ώστε να δημιουργηθεί μια νέα συλλογική ενότητα, για την νέα νικηφόρα μας πορεία.
Μια νέα πορεία, που αφήνει πίσω αυτούς και αυτά που μας πλήγωσαν. Που πάει μπροστά, μ' αυτούς και μ' αυτά που θα ξανακάνουν το ΠΑΣΟΚ, το μεγάλο Κίνημα, των μεγάλων αρχών και των μεγάλων αλλαγών. Των νέων προτύπων και των νέων προγραμμάτων. Των νέων δομών και των μεγάλων κοινωνικών συμμαχιών της Κεντροαριστεράς. Των δρόμων που αφήνουν πίσω τους τα μικρά προβλήματα, τα εκβιαστικά διλήμματα, τις αδιέξοδες επιλογές, τις προσωπικές φιλοδοξίες" .
Αυτά είπε την Παρασκευή. 3 1/2 χρόνια και 4 εκλογικές ήττες μετά. Και συνέχισε:
"Αποδείχθηκε, ότι οι Δημοτικές μας Οργανώσεις, όπως λειτούργησαν, δεν έδωσαν τη δυνατότητα στα μέλη, να συμμετάσχουν έγκαιρα και αποτελεσματικά. Πρέπει να πάμε πιο κοντά στο λαό. Να στήσουμε δίκτυα και Οργανώσεις σε κάθε γειτονιά, σε κάθε χωριό, σε κάθε χώρο δουλειάς.
Οι Οργανώσεις του ΠΑΣΟΚ πρέπει να είναι εκεί όπου γεννιέται η ανάγκη για πολιτικό διάλογο και δράση. Εκεί όπου βιώνεται το πρόβλημα. Και αυτή, είναι η πρώτη πρότασή μου: Οργανώσεις παντού. Οργανώσεις που ανασυντίθενται, και σε γεωγραφική, και σε τομεακή βάση. Συντονισμός στο δημοτικό επίπεδο.
Η δεύτερη πρόταση, αφορά στο επίπεδο του Νομού. Χρειαζόμαστε ισχυρή οργάνωση, που μπορεί να εκφράζει το ΠΑΣΟΚ καθημερινά στην πολιτική αντιπαράθεση, που μπορεί να οργανώνει όλες τις δυνάμεις του Νομού, να αξιοποιεί τα στελέχη σε κάθε Δήμο, σε συνεχή συντονισμό με την περιφέρεια και επικοινωνία με το κέντρο.
Υπάρχει, νομίζω, ευρύτατη συμφωνία, ότι οι Γραμματείες των Νομαρχιακών μας πρέπει να εκλέγονται άμεσα, για να ενισχυθούν με ισχυρό και σταθερό στελεχιακό δυναμικό.
Μ' αυτές τις δύο παρεμβάσεις, θα ενισχύσουμε την παρουσία μας. Θα ενισχύσουμε τη φωνή των μελών μας και το αποκεντρωμένο, ισχυρό ΠΑΣΟΚ. Ταυτόχρονα, η συνεργασία μας με την κοινωνία των πολιτών, με Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις, με φορείς Εθελοντισμού, πρέπει να είναι μέλημα και ευθύνη των Οργανώσεών μας.
Θέλουμε ένα κόμμα, του οποίου οι οργανώσεις, τα δίκτυά μας, να αντιστοιχούν στα σύγχρονα, δυναμικά και καινούργια κοινωνικά Κινήματα, όπως είναι τα Κινήματα της Νεολαίας, της Οικολογίας, του διαδικτύου, των Καταναλωτών, της υπεράσπισης των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων.
Στα κεντρικά όργανα, πρέπει να προχωρήσουμε σε αποφασιστικές αλλαγές. Αλλαγές, ώστε να δυναμώσουμε το συλλογικό, ενιαίο, αδιαίρετο, δημοκρατικό ΠΑΣΟΚ.
Τα όργανα πρέπει να είναι ολιγομελή, λειτουργικά και αποτελεσματικά. Να δίνουν χώρο έκφρασης, διαλόγου στο διαφορετικό, αλλά να παίρνουν και σαφείς αποφάσεις, μ' ένα δημοκρατικά, νομιμοποιημένο από το Συνέδριο, ισχυρό πολιτικό κέντρο, ευέλικτο, αποτελεσματικό και νικηφόρο.
Με κεντρικά γραφεία, που δεν λειτουργούν γραφειοκρατικά, πελατειακά, ως κακέκτυπη δημόσια υπηρεσία, αλλά λειτουργούν με συνεχή υποστήριξη επιμόρφωσης, πληροφόρησης, διαλόγου και υποστήριξης υποδομών για τις περιφερειακές μας Οργανώσεις και τα δίκτυά μας."
Κι όμως τον Ιούλιο του 2007 στο Εθνικό Συμβούλιο έλεγε:
"Πρέπει να πούμε, κάνοντας ένα μικρό απολογισμό, ότι τα τελευταία τρία χρόνια, κάναμε πολλά. Πετύχαμε πολλά όλοι μαζί και πρέπει να είμαστε περήφανοι. Η εντολή που είχαμε το 2004 ήταν ρητή. Να αλλάξουμε το ΠΑΣΟΚ, για να αλλάξουμε τη χώρα.
Το ΠΑΣΟΚ άλλαξε. Και συνεχίζει τις αλλαγές του. Αλλάζει ριζικά και δυναμικά, με διαδικασίες διαφανείς και δημοκρατικές, με την ισότιμη συμμετοχή των μελών μας και των πολιτών, με τα δίκτυα, με τα Συνέδρια, με το καινούριο Καταστατικό μας. Περάσαμε σε μια νέα εποχή.
Μέτρο σύγκρισης δεν είχαμε, αλλά μπορέσαμε πια, να έχουμε μέτρο σύγκρισης με το προ ημερών Συνέδριο της Νέας Δημοκρατίας. Εκεί, δεν ακούσαμε για πρόγραμμα, δεν ακούσαμε για πολιτικές θέσεις. Ακούσαμε για διαγκωνισμούς, ακούσαμε για νοθείες, ακούσαμε για αδιαφάνεια.
Αυτό είναι που χαρακτηρίζει τον πολιτικό πολιτισμό της Νέας Δημοκρατίας. Συγκρίνετέ το, με τα δικά μας Συνέδρια, με τα δικά μας Προγράμματα, με τις δικές μας διαδικασίες και, θα δείτε, ότι έχουμε κάνει μια μικρή επανάσταση στον πολιτικό πολιτισμό της χώρας μας.
Εμείς, πήραμε την εντολή το 2004 και σεβαστήκαμε αυτή την εντολή, μένοντας πιστοί στις αξίες και τις αρχές μας, για να κάνουμε πράξη, αλλαγές που είχε ανάγκη η χώρα, να κερδίσουμε ξανά την εμπιστοσύνη του ελληνικού λαού.
Αλλάξαμε, δίνοντας την μάχη της ανανέωσης, με ανανέωση του στελεχιακού μας δυναμικού στις Οργανώσεις μας, ξεπερνώντας ακόμη και τις πιο αισιόδοξες προβλέψεις μας."
Κουράζω, ξέρω, με τις αναφορές στις ομιλίες. Απλά θέλω να σας βάλω κι εσάς στο ίδιο συναίσθημα. Της κούρασης. Της κόπωσης. Του "τα έχω ξανακούσει, αλλά πούν' τα;".
"Αντίπαλος μας είναι, δηλαδή, η Νέα Δημοκρατία, που μιλάει για μια δήθεν πλατιά συμμαχία, αλλά είναι ένας απλός όμηρος των συμφερόντων, που έκαναν τις υποκλοπές, που διακίνησαν τα ομόλογα της απάτης, που οδηγούν στην κατάρρευση των «νέων μετρήσεων» για το ΑΕΠ. Όμηρος των συμφερόντων που κάνουν, εκ του πονηρού, λόγο για άμεσες εκλογές, που εκβιάζουν, λίγες εβδομάδες μετά τις εκλογές της 16ης Σεπτεμβρίου, όλο το πολιτικό σύστημα. Γιατί ξέρουν, μόνο να εκβιάζουν, ξέρουν, μόνο να εκφοβίζουν.
Οι δυνάμεις αυτές έδρασαν με τον ίδιο τρόπο, και το 1965, και το 1989 και, όπως και τότε, έτσι και σήμερα, θα αντισταθούμε. Θα τις νικήσουμε!
Όπως ο Καραμανλής και ο Μητσοτάκης, έτσι και οι άλλες δυνάμεις του συστήματος, μιλούσαν πάντα θολά τη γλώσσα τού δήθεν Κέντρου και των «μεγάλων κοινωνικών συμμαχιών»."
Δυνάμεις που έδρασαν το '65 και το '89. Γιατί ανατρίχιασα;
Το τέλος της ομιλίας συνοδέυτηκε με την ίδια παράκρουση της αρχής. Και μετά η ακόμα μεγαλύτερη ντροπή: Την ώρα που κλήθηκε στο βήμα ο Βαγγέλης Βενιζέλος, οι μισοί τουλάχιστον από τους αποφάσισαν να φύγουν. Να κάνουν διάλειμα. Δεν είχαν έρθει για να συνθέσουν. Ούτε καν για να ακούσουν. Είχαν έρθει απλά για να ουρλιάξουν παθιασμένα την υποστήριξή τους στον Γ.Παπανδρέου, όχι στο ΠΑΣΟΚ. Εκτός, αν για αυτούς είναι συνώνυμα. Κι άλλοι είναι ξένοι, εχθροί, υπονομευτές.
Άκουσα με προσοχή και τον Βενιζέλο. Τα 10 ρητορικά του (αλλά και πραγματικα για το ΠΑΣΟΚ) ερωτήματα. Τις απαντήσεις που προτείνει. Δεν είχε έκπληξη η ομιλία του. Είχε την ωριμότητα του ανθρώπου που ξέρει τι θέλει. Το αναγκαίο πάθος για να πείσει και να ακουστεί. Την άνεση στο λόγο που τον διακρίνει. Τις δόσεις της ειρωνείας που απαιτούντο. Ήταν μια καλή ομιλία. Για άλλη μια φορά, μια ομιλία περισσότερο για τους έξω από την αίθουσα τηλεθεατές παρά για τους παρόντες.
Η ανταπόκριση των υποστηρικτών του σαφώς πιο μετρημένη από αυτούς του Παπανδρέου. Λιγότερο χαχόλικη. Ελάχιστα φανατισμένη. Βλέμματα λιγότερο θολά. Πιο καθαρά. Αλλά και πιο προβληματισμένα. Με έναν απόμακρο φόβο. Φόβο για το μέλλον.
Και μετά ο Σκανδαλίδης. Με μια ομιλία του γνωστού στυλ του που σε αγγίζει στην ψυχή. Που σε κάνει να νοιώθεις ότι αισθάνεστε τα ίδια πράγματα. Που σου μιλάει με μια γλώσσα απλή χρωματισμένη κάποιες στοιγμές με την κρυμένη ευχάριστη Δωδεκανησιακή προφορά του. Που όμως, παρά την ταύτιση συναισθημάτων που σου βγάζει, δεν σε κινητοποιεί. Οι οπαδοί του: πιο ζωντανοί. Πιο κεφάτοι. Με λιγότερο άγχος. Σαν σε έαν αγώνα τιμής και χαράς για την πολιτική, όχι του άγχους, του "όλα ή τίποτα".
Μετά την ομιλία και του Σκανδαλίδη έφυγα από τη Συνδιάσκεψη. Δεν πήγα τις επόμενες δυο μέρες. Τα συναισθήματα τα πήρα. Τις ομιλίες των υπολοίπων στελεχών τις άκουσα από την τηλεόραση και τις διάβασα στο internet. Έτσι κι αλλιώς για αυτό εκφωνήθηκαν. Όχι για τους παρόντες.
Συμπεράσματα: Στην Ιατρική έμαθα ότι ένα από τα σημαντικότερα στοιχέια της θεραπευτικής είναι η συνεργασία του αρρώστου. Αν ο άρρωστος δεν κατονοεί ότι ασθενεί, ότι η ασθένειά του είναι ιάσιμη, η θεραπευτική προσέγγιση του ιατρού είναι πάρα πολύ δύσκολη. Συχνά και αδύνατη.
Δεν είμαι σίγουρος ότι όλοι στο ΠΑΣΟΚ συμφωνούν και αναγνωρίζουν τη βαριά του κατάσταση. Δεν είναι ένα "κρύωμα από την αλλαγή του καιρού" ο βήχας που γδέρνει τα σωθικά συνταράσσει το κορμί μας.
Ο Ιπποκράτης είχε πεί πως «Ό,τι δεν θεραπεύεται με τα φάρμακα, θεραπεύεται με το σίδερο. Ό,τι δεν θεραπεύεται με το σίδερο, θεραπεύεται με τη φωτιά και ό,τι δεν θεραπεύει η φωτιά, πρέπει να θεωρείται ανίατο».
Το ΠΑΣΟΚ, δεν πήρε τα φάρμακά του όταν έπρεπε, το σίδερο το φοβάται και η φωτιά που το έκαψε δεν φαίνεται να το θεραπεύει.
Η εικόνα της συνδιάσκεψης με γέμισε θλίψη. Όπως και θλίψη και οργή με γέμισαν και οι τοποθετήσεις των ¨κορυφαίων" του ΠΑΣΟΚ. Όλων αυτών (δεν είναι λίγοι) που ενώ έλεγαν από πριν από τις εκλογές αυτά που λέει ο Βενιζέλος σήμερα, τρέχουν πίσω από τον Παπανδρέου χαμογελώντας χαιρέκακα, ελπίζοντας πως πεταξαν έξω από την προσωπική τους κούρσα έναν ανταγωνιστή.
Κάποια στιγμή εκεί μέσα νόμισα ότι ζω στο Matrix. Αφιονισμένοι, προγραμματισμένοι, καλωδιωμένοι, μετα-ΠΑΣΟΚοι, ούρλιαζαν για τον παγκόσμιο ηγέτη. Η εικόνα της καταστροφής, της ήττας, της ταπείνωσης της 16ης Σεπτεμβρίου είχε κρυφτεί. Η εικονική πραγματιότητα στο έπακρο. Ο σουρεαλισμός στο απώγειο.
Και ο Neo να προσπαθεί να τους κουνήσει, να τους ανοίξει τα μάτια.
Νοιώθω πως η τελευταία ελπίδα για το ΠΑΣΟΚ είναι η 11η Νοεμβρίου. Η μέρα της Matrix Revolution. Αν δεν γίνει αυτό, αν δεν γκρεμίσουμε την εικονική πραγματικότητα, ο χώρος αυτός όχι μόνο δεν θα έχει ρόλο για μας αλλά ούτε καν θέση. Και το χειρότερο: δεν ξέρω αν θα θέλουμε να έχουμε ρόλο και θέση σε αυτόν.
Πήγα στην Εθνική Συνδιάσκεψη με αρκετά καλή διάθεση. Είναι πάντα ευχάριστο να συναντάς παλιούς φίλους, παλιούς συνεργάτες, παλιούς συναγωνιστές. Πρόσωπα μιας διαδρομής ζωής. Στην εικόνα και πιο πολύ στα μάτια αυτών των ανθρώπων βλέπεις το ΠΑΣΟΚ το ίδιο, την διάθεση, την άποψη, την προοπτική του.
Μπήκα στην αίθουσα την ώρα που ανέβαινε στο βήμα ο Παπανδρέου. Το κτίριο έτρεμε από τις ιαχές "Παπανδρέου - Παπανδρέου". Η ηλικία μου δεν μου επιτρέπει να θυμάμαι τις αντίστοιχες φωνές για το Γέρο. Στον Ανδρέα δεν το φωνάζαμε. Ο ιδρυτής προτιμούσε το "Ανδρέα". Ο λαός το ίδιο. Ο Γιώργος αναζητά πάλι τη σύνδεση του ΠΑΣΟΚ με την οικογένεια.
Βλέποντας και την εικόνα πια σάστισα: Τα 2/3 των παρόντων σε παράκρουση να φωνάζουν όρθιοι και να χειροκροτούν: "Παπανδρέου - Παπανδρέου". Πρόσωπα αλοιωμένα, αφιονισμένα, φανατισμένα. Με βλέμμα θολό.
Προσπάθησα να θυμηθώ μερικά από αυτά τα πρόσωπα σε ανάλογες στιγμές στην ιστορία του ΠΑΣΟΚ. Σε συγκεντρώσεις, σε ομιλίες, σε Συνέδρια. Θυμάμαι τις φωνές, την ένταση στα πρόσωπα. Όμως θυμάμαι και βλέμματα γεμάτα προσδοκία και χαρά. Την Παρασκευή στη Συνδιάσκεψη τα πρόσωπα δεν είχαν χαρά. Είχαν ένα σκληρό πάθος.
Στη σαστιμάρα της στιγμής δεν μπόρεσα να μην σκεφτώ: Φαντάσου να είχε κερδίσει κιόλας. Όμως τότε, τα πρόσωπα θα ήταν πάλι ήρεμα, η αίθουσα θα ήταν πιο γεμάτη, θα υπήρχε χαρά, θα τον χειροκροτούσαμε όλοι.
Συγκεντρώθηκα στην ομιλία του. Σε αυτά που είχε διαλέξει να πει για την μέρα.
Από τις πρώτες κι όλας φράσεις ένοιωσα μια δυσφορία. Ένοιωσα μια απογοήτευση. Την ίδια και μεγαλύτερη από αυτήν που ένοιωσα το βράδυ των εκλογών με την τότε τοποθέτηση του Παπανδρέου. Ένοιωσα μια προσβολή. Στο συνάισθημα και στη νοημοσύνη.
"ξεκινήσαμε μια νέα αρχή, γνώριζα καλά ότι είχαμε ένα παρελθόν με λάθη, είχαμε κουράσει, αλλά γι' αυτό ακριβώς ζήτησα από όλους ν' αλλάξουμε. Από την πρώτη στιγμή τόνισα ότι ξεκινάμε μια νέα πορεία μαζί για τη νέα εποχή, με στόχο να μοιραστούμε τις κοινές μας αξίες σε αυτή την κοινωνία.
Ο χρόνος που είχαμε στη διάθεσή μας ήταν λίγος για να πείσουμε την πλειοψηφία του ελληνικού λαού για την αξιοπιστία της πρότασής μας. Θα πείσουμε όμως. Και θα είμαστε έτοιμοι να διεκδικήσουμε και πάλι την εμπιστοσύνη του ελληνικού λαού. Εμείς είμαστε οι μεταρρυθμιστές, εμείς είμαστε που φέρνουμε τη νέα εποχή.
Δεσμεύομαι ότι όλοι μας, μαζί, θ' ανανεώσουμε το ΠΑΣΟΚ με μπροστάρη τη νεολαία. Δεσμεύομαι ότι θα κάνουμε τις ιδέες μας πράξη, θα σχηματίσουμε την ευρύτερη δημοκρατική προοδευτική παράταξη. Δεσμεύομαι ότι σύντομα, μαζί, θα πραγματοποιήσουμε τις μεγάλες τομές και ανατροπές που απαιτούνται για τον τόπο.
Το εκλογικό αποτέλεσμα για εμένα είναι μια νέα αρχή. Και εμείς θα πρωτοπορήσουμε, αλλάζουμε και μαζί θ' αλλάζουμε την Ελλάδα, θ' αλλάζουμε το πολιτικό σκηνικό της χώρας. Αυτό, απαιτεί η νέα εποχή.
Σε αυτή την προσπάθεια, τη νέα αρχή, καλώ όλους τους φίλους και ψηφοφόρους να συμμετάσχουν.
Θ' αλλάξουμε την Ελλάδα με γνώμονα το εθνικό συμφέρον, τις αδιαπραγμάτευτες αξίες μας για την ανοιχτή κοινωνία, τη συμμετοχική δημοκρατία, τις ίσες δυνατότητες για όλους, την κοινωνική αλληλεγγύη, την κοινωνική συνοχή και κοινωνική δικαιοσύνη."
Όχι τα παραπάνω δεν είναι από την ομιλία του στη Συνδιάσκεψη. Είναι από τις δήλώσεις του το βράδυ των εκλογών του 2004. Πριν 3 1/2 χρόνια.
"Είμαι αποφασισμένος, να σεβαστώ αυτή την εντολή. Την νέα εντολή. Είμαι αποφασισμένος, να συγκρουστώ με αντιλήψεις και πρακτικές, που εμποδίζουν την υλοποίησή της.
Και θεωρώ αυτονόητο, ότι η νέα εντολή, θα είναι δεσμευτική για ολόκληρη την ηγεσία του ΠΑΣΟΚ, ώστε να δημιουργηθεί μια νέα συλλογική ενότητα, για την νέα νικηφόρα μας πορεία.
Μια νέα πορεία, που αφήνει πίσω αυτούς και αυτά που μας πλήγωσαν. Που πάει μπροστά, μ' αυτούς και μ' αυτά που θα ξανακάνουν το ΠΑΣΟΚ, το μεγάλο Κίνημα, των μεγάλων αρχών και των μεγάλων αλλαγών. Των νέων προτύπων και των νέων προγραμμάτων. Των νέων δομών και των μεγάλων κοινωνικών συμμαχιών της Κεντροαριστεράς. Των δρόμων που αφήνουν πίσω τους τα μικρά προβλήματα, τα εκβιαστικά διλήμματα, τις αδιέξοδες επιλογές, τις προσωπικές φιλοδοξίες" .
Αυτά είπε την Παρασκευή. 3 1/2 χρόνια και 4 εκλογικές ήττες μετά. Και συνέχισε:
"Αποδείχθηκε, ότι οι Δημοτικές μας Οργανώσεις, όπως λειτούργησαν, δεν έδωσαν τη δυνατότητα στα μέλη, να συμμετάσχουν έγκαιρα και αποτελεσματικά. Πρέπει να πάμε πιο κοντά στο λαό. Να στήσουμε δίκτυα και Οργανώσεις σε κάθε γειτονιά, σε κάθε χωριό, σε κάθε χώρο δουλειάς.
Οι Οργανώσεις του ΠΑΣΟΚ πρέπει να είναι εκεί όπου γεννιέται η ανάγκη για πολιτικό διάλογο και δράση. Εκεί όπου βιώνεται το πρόβλημα. Και αυτή, είναι η πρώτη πρότασή μου: Οργανώσεις παντού. Οργανώσεις που ανασυντίθενται, και σε γεωγραφική, και σε τομεακή βάση. Συντονισμός στο δημοτικό επίπεδο.
Η δεύτερη πρόταση, αφορά στο επίπεδο του Νομού. Χρειαζόμαστε ισχυρή οργάνωση, που μπορεί να εκφράζει το ΠΑΣΟΚ καθημερινά στην πολιτική αντιπαράθεση, που μπορεί να οργανώνει όλες τις δυνάμεις του Νομού, να αξιοποιεί τα στελέχη σε κάθε Δήμο, σε συνεχή συντονισμό με την περιφέρεια και επικοινωνία με το κέντρο.
Υπάρχει, νομίζω, ευρύτατη συμφωνία, ότι οι Γραμματείες των Νομαρχιακών μας πρέπει να εκλέγονται άμεσα, για να ενισχυθούν με ισχυρό και σταθερό στελεχιακό δυναμικό.
Μ' αυτές τις δύο παρεμβάσεις, θα ενισχύσουμε την παρουσία μας. Θα ενισχύσουμε τη φωνή των μελών μας και το αποκεντρωμένο, ισχυρό ΠΑΣΟΚ. Ταυτόχρονα, η συνεργασία μας με την κοινωνία των πολιτών, με Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις, με φορείς Εθελοντισμού, πρέπει να είναι μέλημα και ευθύνη των Οργανώσεών μας.
Θέλουμε ένα κόμμα, του οποίου οι οργανώσεις, τα δίκτυά μας, να αντιστοιχούν στα σύγχρονα, δυναμικά και καινούργια κοινωνικά Κινήματα, όπως είναι τα Κινήματα της Νεολαίας, της Οικολογίας, του διαδικτύου, των Καταναλωτών, της υπεράσπισης των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων.
Στα κεντρικά όργανα, πρέπει να προχωρήσουμε σε αποφασιστικές αλλαγές. Αλλαγές, ώστε να δυναμώσουμε το συλλογικό, ενιαίο, αδιαίρετο, δημοκρατικό ΠΑΣΟΚ.
Τα όργανα πρέπει να είναι ολιγομελή, λειτουργικά και αποτελεσματικά. Να δίνουν χώρο έκφρασης, διαλόγου στο διαφορετικό, αλλά να παίρνουν και σαφείς αποφάσεις, μ' ένα δημοκρατικά, νομιμοποιημένο από το Συνέδριο, ισχυρό πολιτικό κέντρο, ευέλικτο, αποτελεσματικό και νικηφόρο.
Με κεντρικά γραφεία, που δεν λειτουργούν γραφειοκρατικά, πελατειακά, ως κακέκτυπη δημόσια υπηρεσία, αλλά λειτουργούν με συνεχή υποστήριξη επιμόρφωσης, πληροφόρησης, διαλόγου και υποστήριξης υποδομών για τις περιφερειακές μας Οργανώσεις και τα δίκτυά μας."
Κι όμως τον Ιούλιο του 2007 στο Εθνικό Συμβούλιο έλεγε:
"Πρέπει να πούμε, κάνοντας ένα μικρό απολογισμό, ότι τα τελευταία τρία χρόνια, κάναμε πολλά. Πετύχαμε πολλά όλοι μαζί και πρέπει να είμαστε περήφανοι. Η εντολή που είχαμε το 2004 ήταν ρητή. Να αλλάξουμε το ΠΑΣΟΚ, για να αλλάξουμε τη χώρα.
Το ΠΑΣΟΚ άλλαξε. Και συνεχίζει τις αλλαγές του. Αλλάζει ριζικά και δυναμικά, με διαδικασίες διαφανείς και δημοκρατικές, με την ισότιμη συμμετοχή των μελών μας και των πολιτών, με τα δίκτυα, με τα Συνέδρια, με το καινούριο Καταστατικό μας. Περάσαμε σε μια νέα εποχή.
Μέτρο σύγκρισης δεν είχαμε, αλλά μπορέσαμε πια, να έχουμε μέτρο σύγκρισης με το προ ημερών Συνέδριο της Νέας Δημοκρατίας. Εκεί, δεν ακούσαμε για πρόγραμμα, δεν ακούσαμε για πολιτικές θέσεις. Ακούσαμε για διαγκωνισμούς, ακούσαμε για νοθείες, ακούσαμε για αδιαφάνεια.
Αυτό είναι που χαρακτηρίζει τον πολιτικό πολιτισμό της Νέας Δημοκρατίας. Συγκρίνετέ το, με τα δικά μας Συνέδρια, με τα δικά μας Προγράμματα, με τις δικές μας διαδικασίες και, θα δείτε, ότι έχουμε κάνει μια μικρή επανάσταση στον πολιτικό πολιτισμό της χώρας μας.
Εμείς, πήραμε την εντολή το 2004 και σεβαστήκαμε αυτή την εντολή, μένοντας πιστοί στις αξίες και τις αρχές μας, για να κάνουμε πράξη, αλλαγές που είχε ανάγκη η χώρα, να κερδίσουμε ξανά την εμπιστοσύνη του ελληνικού λαού.
Αλλάξαμε, δίνοντας την μάχη της ανανέωσης, με ανανέωση του στελεχιακού μας δυναμικού στις Οργανώσεις μας, ξεπερνώντας ακόμη και τις πιο αισιόδοξες προβλέψεις μας."
Κουράζω, ξέρω, με τις αναφορές στις ομιλίες. Απλά θέλω να σας βάλω κι εσάς στο ίδιο συναίσθημα. Της κούρασης. Της κόπωσης. Του "τα έχω ξανακούσει, αλλά πούν' τα;".
"Αντίπαλος μας είναι, δηλαδή, η Νέα Δημοκρατία, που μιλάει για μια δήθεν πλατιά συμμαχία, αλλά είναι ένας απλός όμηρος των συμφερόντων, που έκαναν τις υποκλοπές, που διακίνησαν τα ομόλογα της απάτης, που οδηγούν στην κατάρρευση των «νέων μετρήσεων» για το ΑΕΠ. Όμηρος των συμφερόντων που κάνουν, εκ του πονηρού, λόγο για άμεσες εκλογές, που εκβιάζουν, λίγες εβδομάδες μετά τις εκλογές της 16ης Σεπτεμβρίου, όλο το πολιτικό σύστημα. Γιατί ξέρουν, μόνο να εκβιάζουν, ξέρουν, μόνο να εκφοβίζουν.
Οι δυνάμεις αυτές έδρασαν με τον ίδιο τρόπο, και το 1965, και το 1989 και, όπως και τότε, έτσι και σήμερα, θα αντισταθούμε. Θα τις νικήσουμε!
Όπως ο Καραμανλής και ο Μητσοτάκης, έτσι και οι άλλες δυνάμεις του συστήματος, μιλούσαν πάντα θολά τη γλώσσα τού δήθεν Κέντρου και των «μεγάλων κοινωνικών συμμαχιών»."
Δυνάμεις που έδρασαν το '65 και το '89. Γιατί ανατρίχιασα;
Το τέλος της ομιλίας συνοδέυτηκε με την ίδια παράκρουση της αρχής. Και μετά η ακόμα μεγαλύτερη ντροπή: Την ώρα που κλήθηκε στο βήμα ο Βαγγέλης Βενιζέλος, οι μισοί τουλάχιστον από τους αποφάσισαν να φύγουν. Να κάνουν διάλειμα. Δεν είχαν έρθει για να συνθέσουν. Ούτε καν για να ακούσουν. Είχαν έρθει απλά για να ουρλιάξουν παθιασμένα την υποστήριξή τους στον Γ.Παπανδρέου, όχι στο ΠΑΣΟΚ. Εκτός, αν για αυτούς είναι συνώνυμα. Κι άλλοι είναι ξένοι, εχθροί, υπονομευτές.
Άκουσα με προσοχή και τον Βενιζέλο. Τα 10 ρητορικά του (αλλά και πραγματικα για το ΠΑΣΟΚ) ερωτήματα. Τις απαντήσεις που προτείνει. Δεν είχε έκπληξη η ομιλία του. Είχε την ωριμότητα του ανθρώπου που ξέρει τι θέλει. Το αναγκαίο πάθος για να πείσει και να ακουστεί. Την άνεση στο λόγο που τον διακρίνει. Τις δόσεις της ειρωνείας που απαιτούντο. Ήταν μια καλή ομιλία. Για άλλη μια φορά, μια ομιλία περισσότερο για τους έξω από την αίθουσα τηλεθεατές παρά για τους παρόντες.
Η ανταπόκριση των υποστηρικτών του σαφώς πιο μετρημένη από αυτούς του Παπανδρέου. Λιγότερο χαχόλικη. Ελάχιστα φανατισμένη. Βλέμματα λιγότερο θολά. Πιο καθαρά. Αλλά και πιο προβληματισμένα. Με έναν απόμακρο φόβο. Φόβο για το μέλλον.
Και μετά ο Σκανδαλίδης. Με μια ομιλία του γνωστού στυλ του που σε αγγίζει στην ψυχή. Που σε κάνει να νοιώθεις ότι αισθάνεστε τα ίδια πράγματα. Που σου μιλάει με μια γλώσσα απλή χρωματισμένη κάποιες στοιγμές με την κρυμένη ευχάριστη Δωδεκανησιακή προφορά του. Που όμως, παρά την ταύτιση συναισθημάτων που σου βγάζει, δεν σε κινητοποιεί. Οι οπαδοί του: πιο ζωντανοί. Πιο κεφάτοι. Με λιγότερο άγχος. Σαν σε έαν αγώνα τιμής και χαράς για την πολιτική, όχι του άγχους, του "όλα ή τίποτα".
Μετά την ομιλία και του Σκανδαλίδη έφυγα από τη Συνδιάσκεψη. Δεν πήγα τις επόμενες δυο μέρες. Τα συναισθήματα τα πήρα. Τις ομιλίες των υπολοίπων στελεχών τις άκουσα από την τηλεόραση και τις διάβασα στο internet. Έτσι κι αλλιώς για αυτό εκφωνήθηκαν. Όχι για τους παρόντες.
Συμπεράσματα: Στην Ιατρική έμαθα ότι ένα από τα σημαντικότερα στοιχέια της θεραπευτικής είναι η συνεργασία του αρρώστου. Αν ο άρρωστος δεν κατονοεί ότι ασθενεί, ότι η ασθένειά του είναι ιάσιμη, η θεραπευτική προσέγγιση του ιατρού είναι πάρα πολύ δύσκολη. Συχνά και αδύνατη.
Δεν είμαι σίγουρος ότι όλοι στο ΠΑΣΟΚ συμφωνούν και αναγνωρίζουν τη βαριά του κατάσταση. Δεν είναι ένα "κρύωμα από την αλλαγή του καιρού" ο βήχας που γδέρνει τα σωθικά συνταράσσει το κορμί μας.
Ο Ιπποκράτης είχε πεί πως «Ό,τι δεν θεραπεύεται με τα φάρμακα, θεραπεύεται με το σίδερο. Ό,τι δεν θεραπεύεται με το σίδερο, θεραπεύεται με τη φωτιά και ό,τι δεν θεραπεύει η φωτιά, πρέπει να θεωρείται ανίατο».
Το ΠΑΣΟΚ, δεν πήρε τα φάρμακά του όταν έπρεπε, το σίδερο το φοβάται και η φωτιά που το έκαψε δεν φαίνεται να το θεραπεύει.
Η εικόνα της συνδιάσκεψης με γέμισε θλίψη. Όπως και θλίψη και οργή με γέμισαν και οι τοποθετήσεις των ¨κορυφαίων" του ΠΑΣΟΚ. Όλων αυτών (δεν είναι λίγοι) που ενώ έλεγαν από πριν από τις εκλογές αυτά που λέει ο Βενιζέλος σήμερα, τρέχουν πίσω από τον Παπανδρέου χαμογελώντας χαιρέκακα, ελπίζοντας πως πεταξαν έξω από την προσωπική τους κούρσα έναν ανταγωνιστή.
Κάποια στιγμή εκεί μέσα νόμισα ότι ζω στο Matrix. Αφιονισμένοι, προγραμματισμένοι, καλωδιωμένοι, μετα-ΠΑΣΟΚοι, ούρλιαζαν για τον παγκόσμιο ηγέτη. Η εικόνα της καταστροφής, της ήττας, της ταπείνωσης της 16ης Σεπτεμβρίου είχε κρυφτεί. Η εικονική πραγματιότητα στο έπακρο. Ο σουρεαλισμός στο απώγειο.
Και ο Neo να προσπαθεί να τους κουνήσει, να τους ανοίξει τα μάτια.
Νοιώθω πως η τελευταία ελπίδα για το ΠΑΣΟΚ είναι η 11η Νοεμβρίου. Η μέρα της Matrix Revolution. Αν δεν γίνει αυτό, αν δεν γκρεμίσουμε την εικονική πραγματικότητα, ο χώρος αυτός όχι μόνο δεν θα έχει ρόλο για μας αλλά ούτε καν θέση. Και το χειρότερο: δεν ξέρω αν θα θέλουμε να έχουμε ρόλο και θέση σε αυτόν.
Πέμπτη 1 Νοεμβρίου 2007
Διεθνισμός - Πατριωτισμός - Φεντεραλισμός
Τα σχόλια φίλων στην προηγούμενη ανάρτηση με προκαλούν για μια νέα τοποθέτηση.
Είμαι πολύ περίεργος για το ποια θα ήταν η αντίδραση του Τρότσκι, αν ξυπνούσε μια μέρα στη σύγχρονη πραγματικότητα.
Ο διεθνισμός νίκησε, η παγκόσμια διαρκής επανάσταση συντελείται. Με μια διαφορά. Το επαναστατικό τσιτάτο "Οι προλετάριοι δεν έχουνε πατρίδα" αντικαταστάθηκε από την ατάκα "Master card: αγορές χωρίς σύνορα", για να παραφράσω και την τοποθέτηση του φίλου μου Elias.
Η πραγματικότητα λοιπόν ήρθε ανάποδα για τους οπαδούς του διεθνισμού. Δεν ενώθηκε το παγκόσμιο προλεταριάτο. Το παγκόσμιο κεφάλαιο ενώθηκε, δημιουργώντας τις (θεωρητικά) αντικειμενικές και υποκειμενικές συνθήκες για την παγκόσμια επανάσταση. Και η πλάκα είναι πως οι πολιτικοί υποστηρικτές των διεθνιστικών επαναστάσεων, αντί να χαρούν που οι συνθήκες διευκολύνουν την ανάπτυξη της δράσης τους, αντιδρούν στην παγκοσμιοποίηση και στην πτώση των συνόρων. Όχι στην παγκοσμιοποίηση γράφει ο "Ριζοσπάστης", ακριβώς κάτω από το διαχρονικό "Προλετάριοι όλων των χωρών ενωθείτε".
Πριν από χρόνια, είχε έρθει στην Ελλάδα ο Μάσσιμο Νταλέμα, και έκανε μια ομιλία σε μια εκδήλωση για την ευρωπαϊκή αριστερά, που είχε οργανώσει το ΠΑΣΟΚ. Μέσα στην ομιλία του, ανέφερε μια ιστορία που μου φάνηκε αρκετά ενδιαφέρουσα και ανατρεπτική των παραδοσιακών αντιλήψεων για την οικονομία και τις κοινωνικές και πολιτικές δυνάμεις. Είπε λοιπόν ο Νταλέμα: "Ως πρωθυπουργός είχα επισκεφτεί τις ΗΠΑ. Στα πλαίσια της επίσκεψής μου, πέρασα κι από το Χρηματιστήριο της Νέας Υόρκης. Σε μια αίθουσα του χρηματιστηρίου, συνάντησα 3-4 νεαρούς (γύρω στα 25), που πραγματοποιούσαν συναλλαγές μπροστά σε μια οθόνη υπολογιστή. Ρωτώντας λίγο περισσότερο για τη δουλειά τους, έμαθε πως έκαναν συναλλαγές σε διάφορα βασικά προϊόντα. Συνειδητοποίησε, λοιπόν, μέσα από τη συζήτησή τους, πως οι δυο αυτοί νεαροί, μπορούσαν με μερικά πατήματα πλήκτρων σε έναν υπολογιστή στη Ν.Υόρκη, να ανατρέψουν τα αποτελέσματα πολύχρονης και πολύκοπης δουλειάς της Κυβέρνησής του στην Ιταλία, σχετικά με το πρόγραμμα οικονομικής σταθερότητας".
Παρ΄όλα αυτά, η παγκοσμιοποίηση είναι αλλαγή, είναι εξέλιξη, είναι πρόοδος. Έχω ξαναπεί πως η αλλαγή, η πρόοδος, η κίνηση και η εξέλιξη αποτελούν αναπόσπαστα συστατικά της σύγχρονης αντίληψης για την αριστερά. Η άρνηση, η αντίσταση χωρίς αντιπρόταση, η εμμονή στη σταθερότητα, είναι συντηρητικές στάσεις. Στο ερώτημα λοιπόν για το σύγχρονο διεθνισμό στέκομαι θετικά στην ιδέα της παγκοσμιοποίησης. Ο ενιαίος χώρος συναλλαγών , είναι επίσης κι ενιαίος χώρος εργασίας. Ο ενιαίος χώρος ανταλλαγής κεφαλαίων είναι και ενιαίος χώρος ανταλλαγής ιδεών. Ο ενιαίος χώρος έξέλιξης της τεχνολογίας είναι και χώρος εξέλιξης της κοινωνίας.
Το επόμενο είναι αν υπάρχει πατρίδα σε αυτό το περιβάλλον. Δεν θα επαναλάβω τις μαθηματικές προσεγγίσεις περί τυχαιότητας του γεγονότος πως γεννηθήκαμε στην Ελλάδα κι όχι κάπου αλλού. Βιολογικά όμως, αυτή η τυχαία συνθήκη έχει επηρρεάσει το ποιοι και τι είμαστε. Γιατί έχει γενετική βάση και επιδέχθηκε περιβαλοντική επίδραση η συμεριφορά μας και ο χαρακτήρας μας. Προσοχή, πριν προλάβει να μιλήσει κανείς για σύγχρονο γκεμπελισμό ή ακόμα ακόμα για Λιακοπουλισμό: Δεν μιλώ για θετικά ή αρνητικά στοιχεία μιας φυλής. Μιλάω για χαρακτηριολογικά στοιχεία που ισχύουν μόνο απολύτως και για τον καθένα ξεχωριστά κι όχι ως μέσα σύγκρισης πληθυσμιακών ομάδων. Άλλωστε, όλοι μιλάμε για αυτά, όταν λέμε ότι οι Έλληνες είμαστε έτσι ή αλλιώς.
Νοιώθω περήφανος που είμαι Έλληνας. Κι αυτό δεν έχει να κάνει με την αντίληψη για καταγωγή μου από το Μέγα Αλέξανδρο ή το Λεωνίδα. Ούτε καν από τον Καραϊσκάκη. Έχει να κάνει με το αίσθημα της τύχης να γεννηθώ σε έναν τόπο όμορφο, γεμάτο γεγονότα κι ιστορία, που κατοικείται από ένα λαό που μου δημιουργεί έντονα συναισθήματα. Δημιουργεί έντονα συναισθήματα γιατί ζει τα συναισθήματά του έντονα. Κι αυτό με κάνει επίσης περήφανο. Μπορέι να μισώ και να απεχθάνομαι τις στρεβλώσεις στην ανάπτυξη του κράτους, να αηδιάζω με την αδιαφορία των υπηρεσιών και του κράτους απέναντι στον πολίτη, να τρέμω για το μέλλον των παιδιών μου σε μια χώρα που το περιβάλλον καταστρέφεται και πλήττεται διαρκώς. Από την άλλη όμως ζω σε μια χώρα με ανθρώπους γελαστούς, που ζουν την κάθε τους στιγμή και εκφράζουν χωρίς αναστολές το κάθε τους συναίσθημα. Μεγάλωσα στην Ακρόπολη. Τα μαθητικά μου χρόνια έβλεπα από το παράθυρο του δωματίου μου τον Παρθενώνα, κάθε φορά που σήκωνα το κεφάλι μου. Αυτήν την τύχη, την ομορφιά, την ονομάζω σήμερα υπερηφάνεια και πατριωτισμό. Και δεν την αλλάζω.
Η παγκοσμιοποίηση δεν σημαίνει ομογενοποίηση. Ο διεθνισμός δεν είναι κατ΄ανάγκη ολοκληρωτισμός. Αν ύπάρχει ένα νόημα αντίστασης στην υπόθεση της παγκοσμιοποίησης είναι στην άκριτη ένταξή μας σε ένα ενιαίο τρόπο ζωής. Κι εδώ θα διαφωνίσω δυνατά με την ανάρτηση του φίλου μου του Elias. Το ΟΧΙ εγώ θέλω να το βροντοφωνάξω σε όσους μου αρνούνται το ψυχικό δέσιμο με έναν τόπο, μια ιστορία, με ανθρώπους και εικόνες. Νοιώθω και θέλω να είμαι πολίτης του κόσμου. Όμως θα δακρύσω κάθε στιγμή που θα ακούσω τον εθνικό ύμνο σε ένα στάδιο ή ένα γήπεδο, θα αισθανθώ όμορφα που θα δω την Ελληνική σημαία στα χέρια ενός νέου παιδιού. Το Μάρτη του '87 και τη βραδιά των Ιμίων το '96, πολλοί από εμάς αισθανθήκαμε πως η χώρα μας έμπαινε σε μια κρίση από την οποία δεν ξέραμε πως θα βγαίναμε. Δεν εξετάζω αν η κρίση ήταν τεχνητή στην περίπτωση του ΄87 ή τον τρόπο με τον οποίον ξεπεράστηκε η αντίστοιχη του '96. Πολιτικά, οι κινήσεις που έγιναν και στις δυο περιπτώσεις και οι χειρισμοί ήταν σωστοί, εκ του αποτελέσματος. Όμως η αίσθηση του "πάμε στον πόλεμο αν χρειαστεί" είχε μια συγκίνηση, μια αγωνία. Κανείς δεν επιζητούσε τον πόλεμο, βέβαια, αλλά κανείς δεν έβαζε ζητήματα διεθνιστικών αναστολών στην περίπτωση που καθίστατο αναπόφευκτος. Στο τέλος τέλος, το βράδυ εκείνο, τρεις Έλληνες έδωσαν τη ζωή τους. Και την έδωσαν για την πατρίδα. Τολμά κανείς να πει στα παιδιά τους και στους δικούς του ότι δεν ήταν ήρωες ή ότι η θυσία αυτή είναι άκυρη;
Υπάρχει και μια νέα διάσταση σε αυτό το debate. Η Ευρωπαϊκή Ένωση. Την ημέρα που υπογράφηκε στη Στοα του Αττάλου η προσχώρηση των νέων 10 μελών της Ένωσης (τι συμβολισμός αλήθεια), ο τότε Πρόεδρος Στεφανόπουλος είχε κλέισει την ομιλία του με την εξής, πολύ όμρφη προτροπή: "Η Ένωση δημιουργεί μια νέα πατριδα για όλους μας. Εύχομαι και ελπίζω να έρθει κάποια μέρα που οι πολίτες της Ένωσής μας θα αισθάνονται για αυτήν την νέα πατρίδα την ίδια υπερηφάνεια και αγάπη που αισθάνονται για τη δική τους πατρίδα τους σήμερα." Προσωπικά, αυτήν την περηφάνεια τη νοιώθω ήδη. Για τις αξίες, τις αρχές και τη δύναμη που έχει και μπορεί ακόμα να αποκτήσει η Ένωση.
Εγγραφή σε:
Αναρτήσεις (Atom)
