Υπάρχει σύγχρονο μήνυμα της 28ης Οκτωβρίου;;

Πριν από λίγη ώρα ανέρτησα με τα παιδιά στο σπίτι μου τη γαλανόλευκη, στα πλαίσια του εορτασμού της εθνικής επετείου. Είναι κάτι που το κάνω πάντα, σε κάθε εθνική εορτή, στη δύναμη της συνήθειας, της παράδοσης, αλλά και της αναζήτησης -και προσωπικής αλλά και με την ευθύνη του γονιού προς τα παιδιά μου- του συμβολισμού ενός σύγχρονου αλλά ουσιαστικού πλαισίου αξιών και αρχών που θα πρέπει να μας διέπουν. Αρχές για την πατρίδα, την ελευθερία, τη δημοκρατία, την ανθρώπινη αξιοπρέπεια, τα δικαιώματα, το σεβασμό στη διαφορετική άποψη, την ευγένεια.

Αμέσως μετά ξεκίνησα να παρακολουθώ μια παραθυρική συζήτηση μεταξύ των Μαργαρίτη (Συριζα) και Βορίδη (ΛΑΟΣ), για την αναγκαιότητα των παρελάσεων σήμερα.

Δεν άντεξα ούτε το θέαμα ούτε τα όσα ακούγονταν. Αηδιασμένος, έκλεισα την τηλεόραση κι αποφάσισα να εκτονωθώ, κοινοποιώντας τις σκέψεις μου εδώ.

Αυτό που δεν άντεξα, ήταν ότι, σε σχέση με τις παρελάσεις και την επέτειο, θα έπρεπε να διαλέξω μεταξύ δυο σχιζοφρενικών τοποθετήσεων:

α. Βορίδης - Καρατζαφέρης (ΛΑΟΣ): Καλύτερα να βλέπουμε τα παιδιά να κάνουν παρέλαση με τη σημαία, παρά να πετάνε μολότοφ και να κλέβουν τράπεζες.

β. Μαργαρίτης - Κουράκης (Σύριζα): Αυτό που θα μας έκανε να αισθανθούμε σύγχρονο πατριωτισμό δεν είναι οι επέτειοι και οι παρελάσεις αλλά το αν θα είχαμε καλύτερα ποσοστό ευρυζωνικού ίντερνετ στους μαθητές.

Στη μέση μια δημοσιογράφος να ρίχνει κι άλλο λάδι στη φωτιά της παρανοϊκής αντιπαράθεσης, ενώ κάτω από τους παραθυρικούς συνομιλητές, εικόνες μαθητών που παρελαύνουν, με την επικεφαλίδα: Παρέλαση ή συναυλία; Ο σουρεαλισμός στην ανώτατη μορφή.

Είναι αλήθεια ότι η μεταπολεμική ιστορία της χώρας μας έχει δημιουργήσει μια σειρά συμπλεγματικού τύπου ομαδοποιήσεων. Τα δίπολα "Εθνικόφρωνες - Μιάσματα" από τη μια και "δημοκράτες - φασίστες" από την άλλη, οδήγησαν για πολλά χρόνια στη δημιουργία λανθασμένων αντιλήψεων για την έννοια των λέξεων. Ο πατριωτισμός έγινε ισοδύναμο του φασισμού και του εθνικισμού, η πάλη για τη δημοκρατία συνώνυμο της προδοσίας και της αντεθνικής συμπεριφοράς. Η μεταπολεμική Ελλάδα, μπορεί να μελετηθεί ως ένα εντυπωσιακό παράδειγμα καθολικού μανιχαϊσμού: σε αυτήν υπήρξαν είτε εθνικόφρωνες -φασίστες είτε μιάσματα - δημοκράτες. Τίποτε άλλο.

Αυτή η "ή μεθ' ημών ή καθ' ημών" αντίληψη που καλλιεργήθηκε κι από τις δυο πλευρές αυτού το δίπολου, οδήγησε σε μια σειρά στρεβλώσεων στην αντίληψη της κοινωνίας, ακόμα κι όταν εξέλειπαν οι γενεσιουργές αιτίες του διαχωρισμού, μετά την αποκατάσταση και την ολοκλήρωση του δημοκρατικού πολιτεύματος: Ο αστυνομικός μέχρι πρόσφατα δεν θεωρείτο (και φυσικά στο παρελθόν δεν υπήρξε) ένας παράγοντας προστασίας της ζωής και της περιουσίας των πολιτών αλλά ένας ποταπός ρουφιάνος που εξυπηρετούσε το σύστημα διατήρησης της εξουσίας. Η μη ανάρτηση του εθνικού συμβόλου στην εθνική επέτειο σήμαινε δημοκρατική έως αντιστασιακή συμπεριφορά.

Ο πατριωτισμός λοιπόν και κυρίως οι διάφορες μορφές έκφρασης των πατριωτικών συναισθημάτων, πέρασε από την φάση της υποχρεωτικής διαδικασίας ως εκδήλωση "νομιμότητας" και υποτέλειας σε ένα ολοκληρωτικό σύστημα, στη φάση της απαξίωσης, της χλεύης ή, ακόμα χειρότερα, της σύγχυσης με τον εθνικισμό.

Κι ήρθαν στιγμές όπως η κατάκτηση του Ευρωπαϊκού Κυπέλλου Ποδοσφαίρου το 2004 από την Εθνική μας Ομάδα, που έκαναν "μόδα" την εκδήλωση αγάπης προς την Ελλάδα, αγαπημένο αξεσουάρ τη σημαία, πολυφορεμένα χρώματα το μπλε και το άσπρο.

Κι όμως κάθε χρόνο, κάθε εθνική επέτειο, οι ρυθμιστές του τηλεοπτικού μας πολιτεύματος, οι δημοσιογράφοι των παραθύρων, θυμούνται να ξανακινήσουν το θέμα των παρελάσεων. Και οι λόγοι είναι πολλοί: αν ο Αλβανός αριστούχος έχει δικαίωμα να φέρει τη σημαία, αν οι 16χρονες μαθήτριες Λυκείου με τα μίνι και τα δικτυωτά καλτσόν συνάδουν με την επέτειο, αν οι παρελάσεις πρέπει να γίνονται, αν κοινωνικές ομάδες που αντιδρούν σε επί μέρους πολιτικές έχουν το δικαίωμα παρουσίας στους εορτασμούς και άλλα πολλά.

Έχω αναφέρει και σε άλλες μου αναρτήσεις ή σχολιασμούς στην blogoσφαιρα ότι είμαι παθιασμένος υποστηρικτής της Ευρωπαϊκής ιδέας, είμαι ένας αθεράπευτος φεντεραλιστής. Έχω επίσης υποστηρίξει την αντίθεσή μου με την καταδίκη και απόσυρση ενός βιβλίου ιστορίας γιατί κατέγραφε την ιστορική αλήθεια και πραγματικότητα. Ως Γενικός Γραμματέας Νέας Γενιάς, είχα υποστηρίξει σθεναρά το δικαίωμά του Αλβανικής καταγωγής σημαιοφόρου να φέρει την Ελληνική Σημαία στην παρέλαση, εφ' όσον ο ίδιος το απεδέχετο.

Εκφράζω σήμερα την άποψη πως θα πρέπει να λυθεί το ζήτημα της ονομασίας της ΠΓΔΜ με ένα όνομα που θα ενώνει και δεν θα χωρίζει τις δυο πλευρές και που προφανώς θα περιέχει τον όρο Μακεδονία.

Από την άλλη όμως με πληγώνει και με μειώνει αυτή η εικόνα της πατρίδας μου. Η απουσία συνεκτικών συμβόλων. Η αδυναμία μας, ως σύγχρονοι Έλληνες, να δώσουμε σεβασμό, τιμή, ευγνωμοσύνη αλλά και τη σύγχρονη υπόσχεση διαθεσιμότητας για επανάληψη, στη θυσία των προγόνων μας απέναντι στον κατακτητή.

Με ενοχλεί και με απογοητεύει που οι ηγέτες μας, πολιτικοί και πνευματικοί, είτε θα εκφράζουν με πάθος τις ακραίες θέσεις τους, είτε θα αρκούνται σε μια χλιαρή τοποθέτηση για το ¨σύγχρονο νόημα της επετείου", για την οποία, αν κατά λάθος τα κανάλια μας έπαιζαν την περυσινή, ούτε που θα καταλαβαίναμε, ούτε εμείς ούτε οι ίδιοι οι πολιτικοί τη διαφορά.

Σε αυτόν τη χώρα δεν υπάρχει μια γωνιά που να μην έχει αποτελέσει θέατρο μάχης, θυσίας, η αυταπάρνησης. Δεν μιλάω με την εθνικιστική πλευρά, αλλά με την πανανθρώπινη. Γιατί πανανθρώπινη διάσταση και συμβολισμό έχει η θυσία του Λεωνίδα, του Διάκου, του Μελά, της Καραγιάννη, του Πέτρουλα. Τέτοιες μέρες, αντί του τηλεοπτικού σουρεαλισμού και της απαξίας, θα αρκούσαν δυο κουβέντες στα παιδιά μας για την ιστορία αυτών των ανθρώπων και το νόημα της θυσίας τους.

Ο μεγάλος μου γιος αύριο, 28 Οκτωβρίου, θα κάνει παρέλαση με το Σχολείο του. Θα πάω να τον παρακολουθήσω. Και θα είμαι περήφανος.

Με το χαμόγελο στα χείλη..... (μια άλλου τύπου ανάρτηση)

Στα πλαίσια του φετινού εορτασμού για την 67η επέτειο του Έπους του 1940, το ΠΑΣΟΚ προσφέρει τη θεατρική Υπερπαραγωγή "Ντούτσε - Φύρερ φύγετε!!" σε σενάριο - σκηνοθεσία Θεόδωρου Πάγκαλου (όσκαρ β΄ ανδρικού ρόλου στο "Δείπνο για τέσσερις εκσυγχρονιστές" 1996), με πρωταγωνιστές τον Βαγγέλη Βενιζέλο στο διπλό ρόλο Ντούτσε - Φύρερ (Όσκαρ α΄ανδρικού ρόλου στην ταινία επιστημονικής φαντασίας "Υπονομευτές" 2004-2007), το Γιώργο Παπανδρέου στο ρόλο του Ιωάννη Μεταξά να λέει το ΟΧΙ (όσκαρ α' ανδρικού ρόλου στο "Το δαχτυλίδι είναι θαμπό"2004, όσκαρ σεναρίου επιστημονικής φαντασίας στο "Υπονομευτές" 2004-2007), τους Γιώργο Παναγιωτακόπουλο (όσκαρ ειδικών εφέ στο "Μουντζώστε τον Πρωθυπουργό" Συνέδριο 1996) και Χρήστο Παπουτσή στο ρόλο των τσολιάδων.

Φιλική συμμετοχή Βάσω Παπανδρέου (όσκαρ α' γυναικείου ρόλου στο"Δείπνο για τέσσερις εκσυγχρονιστές" το 1996, όσκαρ σεναρίου στο "Φωνάζει ο κλέφτης να φύγει ο νοικοκύρης" 2007) στο ρόλο της Σοφίας Βέμπο.

Ειδικά εφέ Κώστας Λαλιώτης (όσκαρ πρωτότυπου σεναρίου για το "Ακη - Κώστα, Κώστα - Άκη", 1996), επιμέλεια Νίκος Παπανδρέου (όσκαρ σεναρίου σκηνοθεσίας για το "Όλοι οι άνθρωποι του Προέδρου" 2004-2007)



Η πλοκή του έντονα αλληγορικού και σουρεαλιστικού αυτού θεατρικού δρώμενου εξελίσσεται στην Ελλάδα του 1940, όπου ηγέτης της είναι ο Ιωάννης Μεταξάς (Γιώργος Παπανδρέου), ο οποίος αφού έχει υπονομευτεί εδώ και πολλά χρόνια από διάφορους εκσυγχρονιστές, βρίσκεται απέναντι στην φασιστική - ναζιστική εισβολή των Ντούτσε - Φύρερ (Βαγγέλης Βενιζέλος), οι οποίοι από απειλούν ότι θα στρίψουν την Ελλάδα στο χάρτη πιο δεξιά.

Οι τσολιάδες (Παναγιωτακόπουλος, Παπουτσής) δραστηριοποιούνται αμέσως και τρέχουν στην Πίνδο (τα γυρίσματα έχουν γίνει στο Καστρί) και εμψυχωμένοι με τα τραγούδια της Σοφίας Βέμπο (Βάσω Παπανδρέου), προσπαθούν να ανατρέψουν τη δεξιά στροφή διώχνοντας το Ντούτσε και το Φύρερ.

Στο δρόμο όπως τα πράγματα μπερδεύονται, οι βασικοί πρωταγωνιστές μεταφέρονται στη σύγχρονη εποχή, οι ρόλοι μπερδεύονται και το κοινό της παράστασης καλείται να αποφασίσει για την εξέλιξη της πλοκής μέσα από κάλπη που στήνεται στο κέντρο της Πλατείας του θεάτρου.



Πρεμιέρα 11 Νοεμβρίου, θέατρο Χαριλάου Τρικούπη.

Κριτική στα "στοιχειώδη μαθήματα πολιτικής" του Μίμη Ανδρουλάκη

Εν αρχή ην το timing

Σημείο Πρώτο: Δεν είμαι βέβαιος ποιο είναι το κομμάτι αυτό του ΠΑΣΟΚ ή της δημοκρατικής παράταξης που χαρακτηρίζεται ως «ιστορικό ρεύμα με τα ιδιαίτερα ιδεολογικά, ψυχολογικά, βιωματικά, φαντασιακά χαρακτηριστικά». Γιατί εκείνη τη στιγμή το ίδιο ρεύμα μόλις είχε φάει μια σφαλιάρα ηχηρή, μάλλον για το ρεύμα αυτό και απρόβλεπτη και αναζητούσε μια έκφραση προσδοκίας βελτίωσης .
Να υπενθυμίσω επίσης πως ο Πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ, καθυστέρησε επίσης ο ίδιος να εμφανιστεί, έδειχνε απών, κι όταν εδέησε να εμφανιστεί πραγματοποίησε μια τοποθέτηση που στο νόημά της ήταν απολύτως εκτός τόπου και χρόνου.
Δεν είμαι βέβαιος αν ανήκω «στο ιστορικό ρεύμα με τα ιδιαίτερα ιδεολογικά, ψυχολογικά, βιωματικά, φαντασιακά χαρακτηριστικά» που αναφέρει ο Μίμης, εγώ όμως με τη δήλωση του ΓΑΠ έφαγα μια ακόμα σφαλιάρα – από το άλλο μάγουλο- βλέποντας πως ο ηγέτης της παράταξης, όχι μόνο δεν κατάλαβε τι έγινε, αλλά ζητούσε να συνεχίσει ανενόχλητος το δρόμο του.
Για μένα η δήλωση του ΒΒ ήταν δήλωση ελπίδας, τη στιγμή εκείνη που έγινε. Ταυτόχρονα και δήλωση ανακούφισης.
Τώρα για το αν ο Μακιαβέλι θα συνιστούσε επιθετική στάση σε μια χήρα την πρώτη νύχτα του πένθους, να πούμε τα εξής: Ο εκλιπών δεν εξέλειπε αιφνιδίως. Ο θάνατος επήλθε από μακρόχρονη ασθένεια. Η χήρα, νέα ούσα, στερείται εδώ και 4 χρόνια, λόγω ασθενείας, τις συζυγικές χαρές. Λόγω σεβασμού προς τον ασθενή σύζυγο παρέμεινε τιμία, πλην όμως καταπιεσμένη. Το ερώτημα λοιπόν είναι αγαπητέ Μίμη, μήπως η χήρα ήθελε πιο πολύ την επίθεση εκείνη τη στιγμή, από ότι η κοινωνική συμβατικότητα το επέβαλε;

το ΠΑΣΟΚ χρειάζεται κάτι παραπάνω από αλλαγή αρχηγού

Σημείο Δεύτερο: Το δίπολο ικανός – ανίκανος συμφωνώ ότι είναι λάθος. Σαφώς και χρειάζεται παραπάνω πράγματα από την απλή αλλαγή αρχηγού. Το ερώτημα είναι άλλο: το ΠΑΣΟΚ μπορεί να κάνει άλλες αλλαγές όταν δεν έχει αλλάξει τον αρχηγό που αποδεδειγμένα και ομολογημένα από τον ίδιο δεν μπόρεσε να κάνει αυτές τις αλλαγές;

Σημείο Τρίτο: Τα κριτήρια σου ήταν σωστά και το είχα παρατηρήσει στο blog σου όταν τα ανέρτησες. Θεωρώ όμως ότι και τα έξι, αποτελούν ικανές αλλά και αναγκαίες συνθήκες για την επιτυχία. Η «εκλεξιμότητα» λοιπόν είναι τέτοιο κριτήριο. Κι ο ελληνικός λαός καμιά στιγμή δεν έδωσε προβάδισμα στον ΓΑΠ σε αυτό. Το αστείο είναι βέβαια ότι ακόμα και τώρα, οι ψηφοφόροι του ΠΑΣΟΚ που εμφανίζονται να προτιμούν αυτή τη στιγμή τον ΓΑΠ δεν του αναγνωρίζουν «εκλεξιμότητα». Μπορεί ηλικιακά να ανήκω στην «τυχερή αυτή γενιά» που αναφέρεις που αναπτύχθηκε πολιτικά στην εξουσία, εσύ όμως ανήκεις στη γενιά που δυναστεύει το ΠΑΣΟΚ, αυτήν του Πολυτεχνείου (δες τη σχετική μου ανάρτηση). Ποιο είναι τελικά το ιστορικό ρεύμα του ΠΑΣΟΚ; Αυτοί που παραμένουν εξουσία ακόμα κι όταν το κόμμα δεν βρίσκεται σε αυτή; Η ανανέωση του ΠΑΣΟΚ θα έρθει θέλουμε δε θέλουμε από την «τυχερή γενιά» που αναφέρεις. Αλλιώς θα έρθει από την επόμενη «άτυχη γενιά» αφού μείνουμε άλλα δέκα – δεκαπέντε χρόνια εκτός εξουσίας. Το βέβαιο είναι πως δεν μπορεί να έρθει από την προηγούμενη γενιά.

η άλφα – βήτα της πολιτικής και η συναισθηματική νοημοσύνη

Σημείο Τέταρτο: Σωστά μιλάς για αδυναμία διαχωρισμού μεταξύ λογικής και συναισθήματος. Τι έγραφες όμως για την ασφάλεια του 70% στην προηγούμενη ανάρτησή σου; Τι πιο λογικό και ελάχιστα συναισθηματικό; Αναγκάστηκα να στο σχολιάσω αρνητικά.
«Το μέλος και ο φίλος του ΠΑΣΟΚ θέλει όχι μόνο να ‘γνωρίζεις’ αλλά και να ‘αισθάνεσαι’, να μοιράζεσαι, να νοιάζεσαι, να συμπάσχεις, να βιώνεις την ήττα σαν να ήταν προσωπικά δική σου κι όχι μόνο του άλλου». Σωστά τα λες. Επίσης ως έκφραση αυτού του βιώματος να αναλαμβάνεις την ευθύνη των λαθών σου. Η ειλικρινής μετάνοια στην πολιτική και στην κοινωνία δεν αποσείει ούτε τις ευθύνες ούτε τις συνέπειες. Αυτά συμβαίνουν μόνο στα Βιβλικά Κείμενα.

αλλαγή ή άρωμα παλινόρθωσης

Σημείο Πέμπτο: Ας εγκαταλείψουμε πια στο ΠΑΣΟΚ το φασισμό της γενικολογίας. Και της ομαδοποίησης. Ποιοι είναι αυτοί που έκαναν και σκέφτηκαν ότι θα ξανακάνουν πάρτι; Ποιοι είναι αυτοί που πλούτισαν που μας λέει και μας ξαναλέει η Βάσω; Έχει ονόματα; Γιατί δεν τα λέει; Συμφωνώ με την τοποθέτησή σου «Αυτή η ‘παλαιά τάξη πραγμάτων’ ηττήθηκε στρατηγικά στις 16 Σεπτεμβρίου κι όχι μόνο ο Πρόεδρός του ΠΑΣΟΚ». Ας δώσουν τόπο όλοι μαζί.

η ‘μετατόπιση παραδείγματος’ στην σοσιαλιστική αριστερά

Σημείο έκτο: Δεν είμαι βέβαιος ότι υπάρχει απαίτηση επανίδρυσης του ΠΑΣΟΚ. Ή, αν υπάρχει, προέκυψε από την ήττα και τη συγχυτική κατάσταση στην οποία έχουμε περιπέσει. Τώρα για τα θέματα που θέτεις σχετικά με το σοσιαλδημοκρατικό παράδειγμα στην Ευρώπη δε διαφωνώ καθόλου. Περιμένω την αυτοκριτική σου για την απουσία δυναμικής αμφισβήτησης της ηγεσίας, τα τριάμισι αυτά χρόνια που δεν έγινε κανένα ουσιαστικό ή έστω μικρό αλλά ολοκληρωμένο βήμα προς αυτήν την κατεύθυνση.

η ολέθρια υποτίμηση του ‘αντιπάλου

Σημείο έβδομο: Είναι πολύ νωρίς να μιλάς για όλεθρο. Δεν ξέρω αν τα χαμόγελα στο άκουσμα του χαρακτηρισμού «σταλινικού» για τον Παπανδρέου, είναι ειρωνικά ή συγκαταβατικά. Ο Παπανδρέου εισήγαγε στο ΠΑΣΟΚ μια νέα μορφή, αυτή του «χαοτικού σταλινισμού». Ίσως αποδειχθεί πιο αποτελεσματική στην επιτυχία της διατηρισημότητας στην εξουσία. Δυστυχώς καθόλου αποτελεσματική στην επιτυχία διεύρυνσης της εκλογικής βάσης. Τώρα, οι αναφορές σου στα αντανακλαστικά και τις φαντασιώσεις που προκαλεί το όνομα, η οικογένεια, ο πατέρας κι ο παππούς, αυτά τα αφήνω για κοριτσόπουλα της πολιτικής. Αν πρέπει να σπάσει κάπου η οικογενειοκρατία στην Ελλάδα, ας σπάσει στον κρίκο των Παπανδρέου. Αποδεικνύεται, τέλος, ότι μάλλον είναι και ο πιο αδύναμος, όπως έλεγε ο θείος Λένιν.

… και τα λάθη τακτικής

Νοιώθω περίεργα που η επίκληση ή η παρουσία του Σημίτη θεωρείται λάθος. Την ώρα που η επίκληση της συγγενικής σχέσης με τον ιδρυτή θεωρείται θετική. Εκτός αν το πρόβλημά μας είναι ότι ο ένας είναι ζωντανός, άρα επικίνδυνος, ενώ ο άλλος στην ασφάλεια της αιωνιότητας. Νοιώθω αηδιασμένος από φίλους (Τζουμάκας, Πετσάλνικος) που αφού συμμετείχαν στις Κυβερνήσεις, Σημίτη σήμερα ξυπνούν ως οι επαναστάτες που θυμήθηκαν την αριστερά και το σοσιαλισμό. Όπως την αντιλαμβάνονται αυτοί.
Με ενοχλεί Μίμη που κι εσύ μπαίνεις στο τριπάκι της αμφισβήτησης του Σημίτη. Όπως με ενοχλούν κάποιοι από τους εκσυγχρονιστές που αμφισβητούν την παρουσία του Ανδρέα Παπανδρέου. Ας κοιτάξουμε λίγο το σήμερα και ας αφήσουμε απείρακτες τις παρακαταθήκες της παράταξης.

Κλείνοντας, αγαπητέ Μίμη, την κριτική μου στα σημεία σου, σε παρακαλώ μην αρχίζεις τα ανατριχιαστικά «Κώστα και Άκη, Άκη και Κώστα» της ομιλίας του Λαλιώτη στο Συνέδριο του 1996. Η σαφής έκφραση της επιλογής είναι προνόμιο ακόμα και των ανεξάρτητων ανθρώπων και φωνών. Όπως, σου σχολιάζει και κάποιος στο blog σου, είσαι και βουλευτής πλέον του σταυρού, όχι της Προεδρικής επιλογής. Έχεις υποχρέωση έκφρασης της επιλογής σου.

Κείμενο θέσεων για διάλογο μέσα κι έξω από το ΠΑΣΟΚ

Εν όψει της επικείμενης Εθνικής Συνδιάσκεψης του ΠΑΣΟΚ και της εκλογής Προέδρου, καταθέτω σήμερα ένα κείμενο με 39 βασικά σημεία και σκέψεις σχετικά με το ΠΑΣΟΚ και το μέλλον του.

Σκοπός του κειμένου είναι να εμπλουτιστεί από τα σχόλιά σας και στη συνέχεια, με την έκφραση της υποστήριξης όσων από τους αναγνώστες του το επιθυμούν, να κατατεθεί ως κείμενο - τοποθέτηση των υπογραφόντων, στην Εθνική Συνδιάσκεψη του ΠΑΣΟΚ.

Το κείμενο έχει ως εξής:

1. Οι εκλογές της 16ης Σεπτεμβρίου συνιστούν πλέον ένα μέλανα σταθμό στην ιστορία του ΠΑΣΟΚ. Σε αυτές, το ΠΑΣΟΚ υπέστη ήττα, ήττα βαριά σε ιδεολογικό, πολιτικό, προγραμματικό και φυσιογνωμικό επίπεδο.
2. Το μέγεθος της ήττας σε συνδυασμό με την συρρίκνωση των ποσοστού του ΠΑΣΟΚ, παρά το γεγονός ότι αποτελούσε το κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης απέναντι στη «χειρότερη κυβέρνηση των μεταπολιτευτικών χρόνων», καθιστούν επιτακτική και άμεση την ανάγκη αλλαγών στο ΠΑΣΟΚ. Αλλαγών στην πολιτική φυσιογνωμία και στο πρόγραμμά του, στην τακτική και στο λόγο του, στην οργανωτική δομή του και στη διαδικασία λήψης αποφάσεων και τέλος, στην ηγεσία του.
   
   Η πολιτική φυσιογνωμία και το πρόγραμμα
   
3. Το ΠΑΣΟΚ στην νέα περίοδο που ανοίγεται για το ίδιο αλλά και για την πολιτική πραγματικότητα της πατρίδας μας, οφείλει να αποτελεί καθαρά ένα κόμμα που θα εκφράζει με σαφήνεια το χώρο της κεντροαριστεράς και του δημοκρατικού σοσιαλισμού.
4. Ως τέτοιο κόμμα, το ΠΑΣΟΚ μένει σταθερά προσηλωμένο στην ιδέα της Ευρωπαϊκής ενοποίησης. Μιας ενοποίησης που βασίζεται στην αρχή της ενίσχυσης της δημοκρατίας, της ασφάλειας, της ανάπτυξης και της ευημερίας των λαών της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Μιας Ένωσης που επενδύει συλλογικά και συνολικά στη γνώση, ως βασικού μοχλού ανάπτυξης για την Ευρώπη και τον Κόσμο.
5. Το ΠΑΣΟΚ, είναι περήφανο για τη συνολική του συμβολή στην πρόοδο και την ευημερία των Ελλήνων, στα χρόνια που είχε την ευθύνη διακυβέρνησης για τον τόπο. Οι μεγάλες θεσμικές αλλαγές και η κοινωνική εξισορρόπηση που επέφεραν οι Κυβερνήσεις του Ανδρέα Παπανδρέου και το εντυπωσιακό έργο υποδομής, ο δομικός εκσυγχρονισμός του κράτους και η ενίσχυση της θέσης της χώρας μας στην Ευρωπαϊκή Ένωση που πραγματοποιήθηκαν επί Κυβερνήσεων Κώστα Σημίτη, έχουν διαμορφώσει σε σημαντικό βαθμό την εικόνα της σύγχρονης Ελλάδας.
6. Η καθοριστική αυτή συμβολή των Κυβερνήσεων του ΠΑΣΟΚ στη διαμόρφωση της εικόνας της χώρας, αποτελεί ένα από τα βασικά εχέγγυα για την επάνοδο του ΠΑΣΟΚ στην εξουσία. Αυτή τη διαδικασία δεν την απεμπολούμε, δεν την ακυρώνουμε, δεν την αμαυρώνουμε.
7. Το ΠΑΣΟΚ έχει υποχρέωση να αναζητήσει ευρύτερη αποδοχή από το εκλογικό σώμα, ώστε να μπορέσει να αποτελέσει αξιόπιστη και ισχυρή κυβερνητική λύση. Οριοθετεί όμως με σαφήνεια το χώρο στον οποίο τοποθετείται στο πολιτικό σκηνικό.
8. Είναι αντίθετο στη συντήρηση, στον εθνικισμό, στις πολιτικές που υποστηρίζουν μια άκριτη ανάπτυξη, αδιαφορώντας για την εξάντληση των φυσικών αλλά και ανθρώπινων πόρων της χώρας. Είναι αντίθετο με την πολιτική που μεταφέρει μονοσήμαντα τα βάρη της αντιμετώπισης των μεγάλων ανοιχτών διαρθρωτικών προβλημάτων της οικονομίας στους εργαζόμενους ή τους μικρομεσαίους οικονομικά Έλληνες, όπως αυτή σήμερα ασκείται από την Κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας.
9. Είναι αντίθετο όμως και σε κάθε μορφή στείρας άρνησης, αδιέξοδου ακτιβισμού και υποστήριξης ακραίων και αντικοινωνικών συμπεριφορών, που οδηγούν σε ακόμα πιο συντηρητικές συμπεριφορές και απόψεις, σαν αυτές τις αυτοαποκαλούμενης Αριστεράς, του ΚΚΕ και του ΣΥΡΙΖΑ.
   
   Το πρόγραμμα και οι θέσεις
   
10. Το Πρόγραμμα και οι θέσεις του ΠΑΣΟΚ θα πρέπει να διακρίνονται από σαφήνεια, καινοτομία, πειστικότητα αλλά κυρίως από διάθεση ριζοσπαστικής αντιμετώπισης ζητημάτων που χρονίζουν στην Ελληνική κοινωνία. Οι μεταρρυθμίσεις που απαιτούνται, δεν είναι ουδέτερες ούτε μπορούν να είναι στρογγυλές στην εφαρμογή τους. Απαιτούνται τομές, ρήξεις, φρέσκες προτάσεις και ρεαλισμός για να μπορέσει το ΠΑΣΟΚ να πείσει πάλι για τη δυνατότητά του να κυβερνήσει. Ταυτόχρονα χρειάζεται συνέπεια και σταθερότητα σε θέσεις και απόψεις, κάτι που, δυστυχώς, απουσίαζε το πρόσφατο παρελθόν.
11. Η εκπαίδευση και η κατάρτιση πρέπει να αποτελεί βασική προτεραιότητα για ένα σύγχρονο σοσιαλδημοκρατικό κόμμα. Η επένδυση στην εκπαίδευση και την κατάρτιση θα πρέπει να θεωρούνται προαπαιτούμενο για την ανάπτυξη και την εξέλιξη της χώρας.
12. Το περιεχόμενο της εκπαίδευσης μέσα θα πρέπει να ετοιμάζει τις νέες γενιές των Ελλήνων για τη νέα πραγματικότητα μιας πολυπολιτισμικής κοινωνίας, με ελευθερία στην έκφραση και τις πεποιθήσεις. Μιας πραγματικότητας όπου το βασικό εφόδιο που πρέπει κανείς να δίνει στους μαθητές δεν είναι η συσσωρευμένη γνώση αλλά η εκπαίδευση του πώς να μαθαίνεις διαρκώς.
13. Η Ελληνική Ανώτατη εκπαίδευση οφείλει στον 21ο αιώνα να διαφύγει επί τέλους από το σφιχτό, πνιγηρό εναγκαλισμό του κράτους. Η παραγωγή της γνώσης και η αναπαραγωγή της σε ακαδημαϊκό επίπεδο μπορεί και πρέπει πλέον να πραγματοποιείται και στο χώρο της κοινωνικής, αυτοδιοικητικής ή συλλογικής δραστηριοποίησης.
14. H επαγγελματική εκπαίδευση και κατάρτιση πρέπει επιτέλους να συνδεθεί οργανικά με την αγορά και τις απαιτήσεις της. Η απελευθέρωση της αγοράς εργασίας και η επαναδιατύπωση των διαδικασιών απόκτησης επαγγελματικών δικαιωμάτων με βάση τις πραγματικές απαιτήσεις της αγοράς και τις οδηγίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης κι όχι με βάση τις μονολιθικές εμμονές των συντεχνιών, θα προσδώσει νέα ώθηση στην απασχολησιμότητα
15. Η διατήρηση των φυσικών πόρων και η προστασία του περιβάλλοντος συνιστούν θεμελιώδη συνιστώσα δράσης και ευθύνης για τη σύγχρονη κεντροαριστερά.
16. Η διαφύλαξη του δασικού ή αγροτικού χαρακτήρα των περιοχών που καταστράφηκαν στις φονικές πυρκαγιές του περασμένου καλοκαιριού σε συνδυασμό με την αναζήτηση μέσων βιώσιμης ανάπτυξης, γρήγορης και ουσιαστικής αποκατάστασης των συνανθρώπων μας που έχασαν περιουσίες και μέσα διαβίωσης πρέπει να αποτελέσουν άμεση μέριμνα της Πολιτείας. Χρέος του ΠΑΣΟΚ ως αντιπολίτευση σήμερα είναι να πιέσει για την άμεση λήψη ουσιαστικών μέτρων και ως Κυβέρνηση αύριο να ολοκληρώσει την εφαρμογή τους.
17. Η επίλυση του προβλήματος της διασφάλισης των ασφαλιστικών και συνταξιοδοτικών δικαιωμάτων των εργαζομένων, δεν μπορεί να μετατίθεται διαρκώς ή να αντιμετωπίζεται μερικώς, χάρη του πολιτικού κόστους ή της διατήρησης ισορροπιών μεταξύ εργοδοσίας και εργαζομένων. Η μακρόπνοη αντιμετώπισή του πρέπει να βασίζεται στην αρχή της τριμερούς συνεισφοράς αλλά και στην κατάργηση των εξωφρενικών προνομίων κάποιων ομάδων εργαζομένων. Η ατολμία στον περιορισμό καταχρηστικών «κεκτημένων» ενός μικρού ποσοστού εργαζομένων δεν μπορεί να υποθηκεύει το συνταξιοδοτικό μέλλον των νεότερων εργαζομένων.
18. Η ανασυγκρότηση του κράτους πρέπει να αντιμετωπιστεί με γνώμονα τη νέα ευρωπαϊκή και παγκόσμια πραγματικότητα της χώρας. Η λειτουργία των Νομαρχιακών Αυτοδιοικήσεων απέδειξε ότι δεν μπορεί να συμβάλλει σημαντικά στη διαμόρφωση ενός σύγχρονου μοντέλου λειτουργίας του κράτους.
19. Η ολοκλήρωση του σχεδίου “Ι.Καποδίστριας” με στόχο τη δημιουργία ακόμα λιγότερων και μεγαλύτερων δήμων στην ύπαιθρο αλλά και η εφαρμογή του μοντέλου της Μητροπολιτικής Διοίκησης στα μεγάλα αστικά κέντρα της Αττικής και της Θεσσαλονίκης, θα πρέπει να τεθούν ως άμεσες προτεραιότητες. Παράλληλα με την κατάργηση των Νομαρχιών θα πρέπει να προετοιμαστεί η συγκρότηση της Περιφερειακής Αυτοδιοίκησης, η οποία θα λειτουργεί στο πλαίσιο της Ευρώπης των Περιφερειών και θα έχει συνολική αναπτυξιακή και στρατηγική αρμοδιότητα για την Περιφέρεια.
20. Το αντιπροσωπευτικό σύστημα της χώρας θα πρέπει να επανεξεταστεί με στόχο την ενίσχυση του ρόλου και της φυσιογνωμίας του Κοινοβουλίου, ως μιας πραγματικής Εθνικής Αντιπροσωπείας.
21. Η διατήρηση των τεράστιων και απρόσωπων εκλογικών περιφερειών, αδυνατίζει την αντιπροσωπευτικότητα, δημιουργεί ανισότητες μεταξύ των βουλευτών και των περιφερειών και δεν διευκολύνει στον περιορισμό του μαύρου πολιτικού χρήματος. Ο νέος εκλογικός νόμος θα πρέπει να ξεκινά κατά προτεραιότητα από την κατάτμηση αυτών των περιφερειών με στόχο τη δημιουργία όσο το δυνατόν μικρότερων και αντιπροσωπευτικότερων εκλογικών περιφερειών.
22. Η ισχυροποίηση της θέσης της χώρας μας τόσο στα πλαίσια της Ένωσης όσο και στην Νοτιοανατολική Ευρώπη θα πρέπει να είναι ο κύριος στόχος, όχι μόνο της εξωτερικής μας πολιτικής, αλλά και των οικονομικών και αναπτυξιακών επιλογών της Ελλάδας.
23. Η σταθερή τοποθέτηση και προσήλωση στο πνεύμα των αποφάσεων του Ελσίνκι, σε σχέση με την πορεία της ενταξιακής διαδικασίας της Τουρκίας στην Ένωση θα πρέπει να επικαιροποιηθεί με επιλογές που θα πιέζουν συνεχώς την Τουρκία σε πορεία σύγκλισης με της αρχές και της αξίες της Ένωσης, αλλά και την προσαρμογή στα οικονομικά κριτήρια ένταξης. Μια Τουρκία που πλησιάζει στο μέσο κοινοτικό όρο σε σχέση με την οικονομία, τις πολιτικές και τις αξίες, είναι ένας καλός γείτονας και δυνητικά ένα αυριανός εταίρος.
24. Είναι αδιανόητη η διαιώνιση του Κυπριακού προβλήματος. Η εμμονή των δυο κοινοτήτων σε αδιέξοδα και στην εφαρμογή όρων που αντιβαίνουν στο «κοινοτικό κεκτημένο» της Ένωσης, εκθέτει την Ένωση, ως μια υπό διαμόρφωση υπερδύναμη που δεν μπορεί να διασφαλίσει τους βασικούς όρους νομιμότητας και τήρησης των δικαιωμάτων στους πολίτες της.
25. Η σχέση της Ελλάδας με το κράτος της ΠΓΔΜ θα πρέπει να περάσει σε μια νέα περίοδο. Η χώρα αυτή θα πρέπει να δεχτεί μια επίθεση φιλίας και οικονομικής συνεργασίας, αλλά και παροχή ουσιαστικής βοήθειας στην προσπάθειά της να ενταχθεί σε διεθνείς οργανισμούς. Με αμοιβαία κατανόηση και σεβασμό κι στην ιστορία και στην εθνική συνείδηση και των δυο κρατών και λαών, και χωρίς εθνικιστικές εξάρσεις και φανατισμούς, θα πρέπει να βρεθεί μια κοινά αποδεκτή λύση και στο ζήτημα της ονομασίας, το οποίο παραμένει ως σημαντικός παράγοντας δυσκολίας στην περαιτέρω ενίσχυση των σχέσεων των δυο λαών.
26. Η υποστήριξη των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, η προστασία των προσωπικών δεδομένων, ο σεβασμός στη διαφορετικότητα, η αναγνώριση των πολυπολιτισμικών στοιχείων της σύγχρονης κοινωνίας, πρέπει να θεωρείται αυτονόητη και κάθε υποψία περιορισμού τους θα πρέπει να στιγματίζεται και να τιμωρείται άμεσα.
27. Σε ένα τέτοιο πλαίσιο πολυπολιτισμικότητας και πλουραλισμού, θα πρέπει να εξεταστεί και ο λειτουργικός και θεσμικός διαχωρισμός της Εκκλησίας από το Κράτος.
    
    Το Κόμμα και η δομή του
    
28. Το ΠΑΣΟΚ, μετά το θάνατο του ιδρυτή του και τη χαρισματική παρουσία στην ηγεσία του, του Κώστα Σημίτη, δεν μπόρεσε να ωριμάσει, από κόμμα προσωποκεντρικό και ηγετικό σε κόμμα θέσεων και αρχών.
29. Ο νεοτερικός λόγος του Γιώργου Παπανδρέου, δεν συνοδεύτηκε από ουσιαστικές πρωτοβουλίες και παρεμβάσεις που να ενισχύουν τη δημοκρατία και τη συμμετοχή στο ΠΑΣΟΚ. Τα όργανα και η δομή του ΠΑΣΟΚ που δικαίως θεωρήθηκαν ξεπερασμένα, αντικαταστάθηκαν από ασαφούς συγκρότησης και ελάχιστα αντιπροσωπευτικά σώματα, που όχι μόνο δεν ενίσχυαν την εσωκομματική δημοκρατία αλλά, αντίθετα, οδηγούσαν σε λιγότερες συζητήσεις και περισσότερες «αρχηγικές» αποφάσεις.
30. Είναι καιρός πια να συγκροτηθούν ελεύθερα και να προβλεφθεί καταστατικά και η λειτουργία τους, πολιτικές τάσεις μέσα στο ΠΑΣΟΚ, οι οποίες θα μπορούν να καταθέτουν τις πολιτικές τους απόψεις, να στηρίζουν πρόσωπα και πολιτικές επιλογές και να συνθέτουν τις βασικές αρχές και θέσεις του κόμματος.
31. Η πολιτική και συντονιστική λειτουργία των οργάνων θα πρέπει να αποκτήσει αυτονομία από παρεμβάσεις και επιλογές των ανώτερων οργάνων ή του Προέδρου. Είναι αδιανόητο στην εποχή μας να υπάρχουν «μικτά» όργανα με διορισμένα και εκλεγμένα μέλη.
32. Η έκφραση διαφορετικής άποψης στα πλαίσια της λειτουργίας των τάσεων μέσα στο κόμμα δεν μπορεί να θεωρηθεί ως υπονομευτική πρακτική, εφ΄ όσον δεν δυσκολεύει την εφαρμογή και την υλοποίηση των πολιτικών αποφάσεων της πλειοψηφίας.
33. Η συμμετοχή σε ένα κόμμα είναι καθαρά εθελοντική και λειτουργεί στη βάση της αποδοχής των βασικών αρχών και αξιών του κόμματος από το συμμετέχοντα. Διαγραφές, αποπομπές και ανακλήσεις από θέσεις κομματικής ευθύνης δεν μπορεί να πραγματοποιούνται στον 21ο αιώνα και ειδικά από μονοπρόσωπα όργανα. Η γραφειοκρατική λογική στη λειτουργία της ΕΚΑΠ θα πρέπει να υποκατασταθεί από ευρύτερη πολιτική διαλόγου και τοποθέτησης που θα αντικαταστήσει τις διοικητικού χαρακτήρα αποφάσεις.
34. Οι εναλλακτικές μορφές οργάνωσης και έκφρασης που προσφέρονται από τις κοινωνικές ή τεχνολογικές εξελίξεις, θα πρέπει να αξιοποιηθούν πλήρως στον εσωκομματικό διάλογο, αλλά και στη διαδραστικότητα του ΠΑΣΟΚ με την κοινωνία. Ο χώρος των ΜΚΟ, το διαδίκτυο και τα blogs αποτελούν μερικές από τις σύγχρονες μορφές κοινωνικότητας και έκφρασης, τις οποίες ένα σύγχρονο σοσιαλδημοκρατικό κόμμα δεν μπορεί να αγνοεί.
35. Το ΠΑΣΟΚ έχει την υποχρέωση, μετά από την ολοκλήρωση των διαδικασιών εκλογής νέας ηγεσίας, να ξεκινήσει ένα διπλό διάλογο με την κοινωνία. Πρώτα από όλα σε σχέση με τη διαμόρφωση της πειστικής κυβερνητικής του πρότασης. Σε παράλληλο χρόνο, θα πρέπει να συζητήσει θέματα κοινωνίας και προοπτικής, ξεκινώντας έναν ευρύτερο διάλογο στο χώρο της κεντροαριστεράς.
    
    Η ηγεσία του ΠΑΣΟΚ
    
36. Η πολιτική διεύθυνση του κόμματος θα πρέπει να πραγματοποιείται από ένα δημοκρατικά εκλεγμένο και με έκφραση όλων των τάσεων, πολιτικό όργανο, στο οποίο ο Πρόεδρος θα έχει συντονιστικό χαρακτήρα.
37. Σε ένα σύγχρονο σοσιαλδημοκρατικό κόμμα, ο επικεφαλής του είναι και ο υποψήφιος Πρωθυπουργός. Είναι αυτός που έχει την ευθύνη συντονισμού και έκφρασης του αντιπολιτευτικού λόγου ή την ευθύνη της λειτουργίας της Κυβέρνησης, ανάλογα το αν το ΠΑΣΟΚ βρίσκεται στην αντιπολίτευση ή στην Κυβέρνηση αντίστοιχα.
38. Στην κρίσιμη περίοδο που έχει περιέλθει το ΠΑΣΟΚ σήμερα, χρειάζεται στη θέση του Προέδρου μια προσωπικότητα που μπορεί να εγγυηθεί
    i. Τη μετεξέλιξη του ΠΑΣΟΚ σε ένα κόμμα θέσεων και αρχών της κεντροαριστεράς
    ii. Την έκφραση ουσιαστικής και παρεμβατικής αντιπολίτευσης στις αδιέξοδες και συντηρητικές επιλογές της Κυβέρνησης
    iii. Την συσπείρωση και ψυχολογική ανάκαμψη των οπαδών και μελών του ΠΑΣΟΚ.
    iv. Τη διεύρυνση της απήχησης του ΠΑΣΟΚ στην κοινωνία και τη διαμόρφωση των συνθηκών νίκης στις επόμενες εθνικές εκλογές
39. Από τις τρεις υποψηφιότητες των σημαντικών στελεχών του ΠΑΣΟΚ που έχουν κατατεθεί για την Προεδρία του, αυτή που μπορεί να εγγυηθεί τις παραπάνω απαιτήσεις, είναι αυτή του Ευάγγελου Βενιζέλου. Η υποστήριξή της γίνεται στο πλαίσιο της υπηρέτησης των βασικών αρχών για το ΠΑΣΟΚ, την κοινωνία και τη χώρα που αναφέρθηκαν στο κείμενο αυτό, με κριτική σκέψη και με την έκκληση για τη συνύπαρξη όλων, την επόμενη της Εκλογής Προέδρου, σε ένα ΠΑΣΟΚ σύγχρονο, δημοκρατικό, προοδευτικό και νικηφόρο.
    

Political corectness ή Ιδεολογική τρομοκρατία?

Προβληματίστηκα ιδιαίτερα αν θα έπρεπε να αναρτήσω αυτές μου τις σκέψεις. Όλοι στο ΠΑΣΟΚ μιλούν για χαμήλωμα τόνων, για ανάγκη διατήρησης της ενότητας, για μια σειρά "κομψών" εκφράσεων που τελικά όμως μέσα τους κρύβουν τόση χολή και τόση έχθρα που είναι αδύνατο να καλυφθεί. Κατέληξα στο να αραδιάσω τις σκέψεις μου, θεωρώντας πως η ειλικρίνεια και η ευθύτητα συνιστούν πολιτικές αρετές σημαντικότερες από την ψυχραιμία και την αυτοσυγκράτηση.

Εξ΄ άλλου, έχει σημαδέψει τη μνήμη μου μια αποστροφή της τοποθέτησης του Παρασκευά Αυγερινού, στην κρίσιμη σύνοδο της Κεντρικής Επιτροπής του ΠΑΣΟΚ, τον Ιανουάριο του 1996, την επομένη της παραίτησης του Ανδρέα Παπανδρέου από την πρωθυπουργία. Είχε πει τότε ο Παρασκευάς "Μιλάμε για την ενότητα. Η ενότητα δεν είναι αυτοσκοπός. Το Γαλλικό Κομμουνιστικό Κόμμα -το ισχυρότερο ΚΚ στην Ευρώπη για πολλά χρόνια- δεν αντιμετώπισε ποτέ κρίση ενότητας. Ακόμα και μετά από αλλεπάλληλες εκλογικές παρέμενε συμπαγές και αρραγές. Απλά συνέχισε να χάνει."

Ας μην κρυβόμαστε λοιπόν πίσω από λόγια. Ο ίδιος ο ΓΑΠ δήλωσε χθες ότι ήταν λάθος το στρογγύλεμα των θέσεων. Και αποφάσισε να είναι αιχμηρός. Δήλωσε πως δεν φταίει για την υπονόμευσή του. Και δήλωσε πως δεν έπρεπε να ανεχτεί δημόσιες διαφοροποιήσεις θέσεων, από στελέχη του ΠΑΣΟΚ. Δεν μας είπε όμως ποιος τον υπονόμευε -το έργο αυτό το ανέλαβαν οι "υπασπιστές", οι αυτόκλητοι θεματοφύλακες της κομματικής νομιμότητας και ενότητας, που πάντα εμφανίζονται τέτοιες εποχές στο ΠΑΣΟΚ. Αυτοί που καταγγέλλουν ως διασπαστική, δεξιά, υπονομευτική, οπορτουνιστική οποιαδήποτε άλλη έκφραση στο ΠΑΣΟΚ. Αυτοί που κατ΄ επάγγελμα σπιλώνουν πολιτικές απόψεις, πολιτικές διαδρομές, προσωπικές στάσεις και υπολήψεις. Οι Ηρακλειδείς του ΠΑΣΟΚικού και Προεδρικού Θυρεού, δεν κρατούν ρόπαλα όπως αυτοί του Θυρεού των Ελλήνων Βασιλέων. Έχουν μια τεράστια γλώσσα, την οποία όταν δεν την χρησιμοποιούν για να γλύφουν τον αρχηγό και να τον αποπροσανατολίζουν, τη χρησιμοποιούν για να συκοφαντούν, να τρομοκρατούν και να ακυρώνουν.

Δεν μπορώ να αντισταθώ στο να θέσω μερικά ερωτήματα:

1. Πόσο μπορεί κανείς να καταγγέλλει σε ένα σύγχρονο και αριστερό ευρωπαϊκό κόμμα ως υπονόμευση τη δημόσια έκφραση διαφορετικής γνώμης; Ειδικά μάλιστα όταν δεν λειτουργεί καμιά θεσμοθετημένη εσωκομματική δημοκρατία, καμιά διαδικασία λήψης αποφάσεων με πλειοψηφίες και μειοψηφίες. Ο Κώστας Σημίτης, στην Εθνική Συνδιάσκεψη του 1995, είχε πει: "Οι Υπουργοί και τα μέλη του Εκτελεστικού Γραφείου δεν είναι Υπάλληλοι. Είναι στελέχη που οφείλουν να έχουν γνώμη και θέση". Ο ΓΑΠ θέλει "υπαλλήλους" στο Πολιτικό Συμβούλιο σήμερα;
2. Τι θα κάνει δηλαδή, ο ΓΑΠ, στην περίπτωση που επανεκλεγεί, όταν λέει ότι δεν θα ανεχτεί διαφοροποιήσεις στο μέλλον; Θα διαγράφει; Θα αποπέμπει; Ποιος, ο ίδιος; Αυτή είναι η μορφή της συμμετοχικής δημοκρατίας που θα εγκαταστήσει;
3. Ποιος τον υπονόμευσε και με ποιο τρόπο; Ονόματα, πράξεις και αποδείξεις; Διαφορετικά η κατηγορία αυτή γίνεται ολοκληρωτική, άδικη, αποπροσανατολιστική. Και ένας αρχηγός ολοκληρωτικός, άδικος και αποπροσανατολιστικός δεν κάνει για αρχηγός. Φοβούμαι πως ο ΓΑΠ αδικεί τον εαυτό του και τη δική του ιστορία.
4. Υπάρχει μεγαλύτερη "υπονόμευση" -με τη μορφή έκφρασης δημοσίων διαφοροποιήσεων- ιστορικά στο ΠΑΣΟΚ, αλλά και συνολικά στην ελληνική πολιτική πραγματικότητα από αυτή που υπέστη ο Κώστας Σημίτης, ως Πρωθυπουργός και Πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ το διάστημα 1996-2004; Οι Ηρακλειδείς τότε πως ενέδιναν στην αμφισβήτηση της νομιμότητας; Ή μήπως, τελικά, αυτή η διαδικασία ουσιαστικά ήταν πιο ελεύθερη, πιο δημοκρατική και κράτησε όχι απλά ενωμένο το ΠΑΣΟΚ αλλά και νικηφόρο; Γιατί, από την άλλη, δεν υπήρξε πιο δημοκρατική εσωκομματικά εποχή για το ΠΑΣΟΚ από την οκταετία 1996-2004.
5. "Το δακτυλίδι ήταν θολό" είπε ο αδερφός Νίκος, για το δαχτυλίδι της διαδοχής που που παρέδωσε ο Σημίτης στον ΓΑΠ. Κι ο ΓΑΠ ανέλαβε, όπως δήλωσε προχθές, "το βαρύ έργο να περιορίσει το μέγεθος της ήττας". Ήταν πιο λαμπερή η εικόνα του ΠΑΣΟΚ, που μέσα από συγκρουσιακή διαδικασία ανέλαβε ο Σημίτης, το 1996, ως κληρονομιά του Ανδρέα Παπανδρέου; Και γιατί σε 7 1/2 χρόνια ο Σημίτης και το ΠΑΣΟΚ κέρδισαν δυο φορές εκλογικές αναμετρήσεις, ο ΓΑΠ δεν μπόρεσε να ανακόψει την συνεχή φθορά ακόμα και όταν 3 1/2 χρόνια ήταν Πρόεδρος και το ΠΑΣΟΚ στην αντιπολίτευση;

Τις επόμενες μέρες, μαζί με αρκετούς φίλους και παλιούς συνεργάτες, θα κυκλοφορήσουμε ένα κείμενο. Κείμενο απόψεων, προτάσεων και θέσεων για την Εκλογή Προέδρου, για το ΠΑΣΟΚ και την Κεντροαριστερά, για το μέλλον της χώρας. Το κείμενο αυτό θέλουμε να υποστηριχτεί και να κατατεθεί στην Εθνική Συνδιάσκεψη.

Σήμερα ήθελα να βγάλω συναισθήματα και απόψεις που με πνίγουν. Ώστε η στήριξη της θέσης μας, αύριο να μην είναι συναισθηματική αλλά πολιτική. Όχι πως η πολιτική δεν πρέπει να έχει συναίσθημα, κάθε άλλο μάλιστα. Αλλά σκέψεις κι αποφάσεις για το μέλλον πρέπει να στηρίζονται στη λογική.

Η Φυσική της Πολιτικής - Είναι δυνατή η προσομοίωση?

Πριν από μερικά χρόνια είχα παρακολουθήσει ένα βρετανικό ντοκιμαντέρ όπου επιχειρούσε να εξηγήσει σε μαθητές Γυμνασίου, την έννοια των διαστάσεων στα διάφορα φυσικά μεγέθη. Ανέφερε λοιπόν έναν δι-διάστατο (μονοεπίπεδο) κόσμο, όπου οι διδιάστατοι άνθρωποι έρχονται σε επαφή με ένα τρισδιάστατο μήλο. Η εικόνα του μήλου για αυτόν τον κόσμο ήταν το αποτύπωμα που άφηνε το μήλο, βουτηγμένο σε μελάνι πάνω στο επίπεδο που ζούσαν οι διδιάστατοι άνθρωποι. Επομένως, η εικόνα των ανθρώπων για το μήλο, ήταν περιορισμένη και μόνο ένα πολύ μικρό μέρος του μήλου τους ήταν αντιληπτό.

Στη συνέχεια, κάποιος έξω από το σύστημα δάγκωνε ελαφρά το μήλο, αλλάζοντας ουσιαστικά και το αποτύπωμα που αυτό άφηνε στο διδιάστατο κόσμο των επίπεδων ανθρώπων. Έτσι το ντοκιμαντέρ, έδινε και την εικόνα της τέταρτης διάστασης, αυτής του χρόνου, και των επιπτώσεών του σε διδιάστατους χώρους.

Τον τελευταίο καιρό έχουμε κατακλυστεί από τοποθετήσεις που αναφέρονται στην ανάγκη "αριστερής" στροφής στην πολιτική πρακτική αλλά και στην ιδεολογία του ΠΑΣΟΚ. Το μέγεθος λοιπόν της πολιτικής για αυτούς είναι απλά μονοδιάστατο. Είναι μια ευθεία στην οποία μπορεί κανείς να πάει δεξιά ή αριστερά, σαν να γυρίζει το μοχλό σε ένα παλιό ραδιόφωνο, μετακινώντας τη βελόνα πάνω στο καντράν των FM ή των μεσαίων. Είναι προφανές πως μια τέτοια προσέγγιση, μονοδιάστατη, είναι άκρως περιορισμένη τόσο στη σύλληψή της όσο, κυρίως, στην αποτελεσματικότητά της.

Υπάρχουν κάποιοι που θέτουν και μια δεύτερη διάσταση στο σκηνικό της πολιτικής. Αντί για αριστερά και δεξιά, προσθέτουν τη δυνατότητα να πάει το ΠΑΣΟΚ μπροστά. Σίγουρα πληρέστερη τοποθέτηση από τη μονοδιάστατη του αριστερά και δεξιά, διατηρεί όμως και πάλι στοιχεία μειωμένης αντίληψης του συνολικού πολιτικού χώρου.

Με ιδιαίτερο ενδιαφέρον διάβασα την τοποθέτηση του vagnes. Αντί της μονοδιάστατης αντίληψης του αριστερά ή δεξιά και της μονεπίπεδης θεώρησης που προσθέτει τη διάσταση του μπρος πίσω, προσθέτει την τρίτη διάσταση του Επάνω (προφανώς και του κάτω, το οποίο βέβαια δεν το προτείνει, αλλά μάλλον είναι το σημείο στο οποίο βρίσκεται το ΠΑΣΟΚ). Η προσέγγιση λοιπόν αυτή μετατρέπει την πολιτική σε τρισδιάστατο μέγεθος, όπου οι διαστάσεις θα μπορούσαν να ερμηνευτούν κι ως εξής: Αριστερά - δεξιά: διάσταση της ιδεολογικής τοποθέτησης. Μπρος - πίσω: διάσταση της πολιτικής πρακτικής. Πάνω - κάτω: διάσταση που αφορά στον πολιτικό πολιτισμό, διάσταση της ποιότητας και της επαφής της πολιτικής με τον κόσμο.

Στο φυσικό μοντέλο αυτό της προσομοίωσης της πολιτικής θα πρόσθετα και την τέταρτη διάσταση, αυτή του χρόνου. Όπου εδώ, έχει την έννοια του πολιτικού χρόνου, που εμπεριέχει το σύνολο εκείνο των παραγόντων που τροποποιούν την τοποθέτηση στο χώρο, ανάλογα με τα στοιχεία της συγκυρίας, των εξελίξεων αλλά και της γενικότερης πολιτικής θεώρησης και της τρέχουσας κοινωνικής αντίληψης των πολιτικών διαδικασιών. Με απλά λόγια, άλλη είναι η εικόνα και ο ορισμός του αριστερού και του δεξιού στην εποχή της Βιομηχανικής Επανάστασης, άλλη στην εποχή της Τεχνολογικής Επανάστασης και άλλη στο σημερινό χρόνο.

Επιστρέφοντας, στο τι πρέπει να κάνει το ΠΑΣΟΚ, και με τη θεώρηση ενός τέτοιου μοντέλου, αυτό θα πρέπει να αναπτύξει μια παλίνδρομη κίνηση αριστερά και δεξιά (θα πρέπει να οριστούν τα σημεία αρχής και τέλους μιας τέτοιας παλινδρόμησης), ώστε να καλύπτει διαρκώς τον απαιτούμενο αυτό ιδεολογικό χώρο που συγκροτεί ευρύτερες πλειοψηφίες και αποδοχές, θα πρέπει να κινείται σταθερά μπροστά, ώστε να ενσωματώνει και να προωθεί πολιτικές πρακτικές που οδηγούν σε θετικά αποτελέσματα, θα πρέπει να κινείται ανοδικά, συμβάλλοντας στην διαρκή βελτίωση του πολιτικού πολιτισμού και ενισχύοντας την σύνδεσή του με την κοινωνία, και τέλος να παρακολουθεί και να εκμεταλλεύεται τον πολιτικό χρόνο, προσδοκώντας, να δημιουργήσει στον τετραδιάστατο αυτό πολιτικό χώρο το σχήμα εκείνο που θα καλύψει τον μεγαλύτερο δυνατό όγκο, καταγράφοντας ουσιαστικά τη μέγιστη δυνατή αποδοχή και εμπιστοσύνη.

Δυστυχώς, τα φυσικά και μαθηματικά μοντέλα, ενέχουν εξ' ορισμού το στοιχείο του ιδεατού, του ιδανικού. Όσο κι αν προσθέσει κανείς παραμέτρους και συναρτήσεις, βαθμούς ελευθερίας και αρχικά και τελικά σημεία, δεν παύει να είναι η όλη διαδικασία, μαι διαδικασία προσομοίωσης και μοντέλου. Θα θυμίσω, στους λάτρες της επιστημονικής φαντασίας το επικό έργο του Ισαάκ Ασίμοφ "Γαλαξιακή Αυτοκρατορία". Το σύνθετο μαθηματικό μοντέλο που προσομοίωνε και κατά συνέπεια προέβλεπε τις κοινωνικές, πολιτικές και οικονομικές μεταβολές, κατέρρευσε όταν επήλθε, ένα σπάνιο, τυχαίο πλην όμως απολύτως φυσικό γεγονός, αυτό μιας μετάλλαξης.

Η πολιτική είναι διαδικασία ανθρώπινη. Περιλαμβάνει συναισθήματα, υποκειμενικές κρίσεις, εκδηλώσεις συμπεριφοράς. Η ανθρώπινη σχέση, οι έννοιες της εμπιστοσύνης και της πίστης, δεν είναι έννοιες που μπορούν εύκολα να μετατραπούν σε ποσοτικά μεγέθη και να εισαχθούν ως παράμετροι σε μοντέλα.

Για αυτό το ΠΑΣΟΚ θα πρέπει, αντί να αναζητεί τη θέση του σε μονοδιάστατα ή πολυδιάστατα πολιτικά σύμπαντα, λίγο αριστερά, λίγο πάνω, λίγο μπρος, να αναζητήσει την έκφραση ξανά ποιοτικών χαρακτηριστικών της κοινωνίας: Αγωνίες, ελπίδες, ενδιαφέροντα, κοινωνικές ευαισθησίας, αίσθημα σταθερότητας, ασφάλεια, προβληματισμός για το μέλλον των παιδιών, ελευθερία έκφρασης, εθνικός προσδιορισμός, ευρωπαϊκή προοπτική. Εκεί να δώσει την έμφαση μαζί με μια ηγεσία που να τα συνθέτει και να μπορεί να τα εγγυηθεί. Αυτό έκανε με τον Ανδρέα Παπανδρέου, αυτό έκανε και με τον Κώστα Σημίτη. Και οι δυο αυτοί ηγέτες, δεν στάθηκαν στην παραμετροποίηση ενός θεωρητικού μοντέλου. Απλά αισθάνθηκαν, εξέφρασαν και έπεισαν.

Εκλογικός Νόμος - Τολμάμε???

Οι πρόσφατα υπερψηφισθείσες από την Κυβερνητική Κοινοβουλευτική πλειοψηφία προγραμματικές δηλώσεις της Κυβέρνησης, ουσιαστικά περιελάμβαναν ένα άρθρο και μόνο: Αλλαγή εκλογικού νόμου.

Ο παραλογισμός στη χώρα δεν έχει αρχή ούτε τέλος. Η κυβέρνηση Καραμανλή, ζήτησε ανανέωση της λαϊκής εντολής 7 περίπου μήνες πριν το θεσμικό πέρας της θητείας της, κέρδισε της εκλογές, απέκτησε πλειοψηφία μέσα από έναν εκλογικό νόμο ο οποίος ψηφίστηκε πριν από δυο κοινοβουλευτικές περιόδους αλλά εφαρμόστηκε για πρώτη φορά, και η πρώτη της θεσμική πρόταση είναι η προώθηση ενός νέου εκλογικού νόμου που θα ισχύσει την μεθεπόμενη εκλογική αναμέτρηση.

Το ενδεχόμενο η χώρα, η οικονομία της, οι επιχειρήσεις της, οι εργαζόμενοι, οι νέοι και οι νέες της, οι ασφαλισμένοι της να έχουν και κάποια άλλα προβλήματα προφανώς δεν απασχολεί σε πρώτη προτεραιότητα την Κυβέρνηση, τουλάχιστον όχι αυτήν τη στιγμή.
Όσον αφορά στην αντιπολίτευση τα πράγματα είναι ακόμα πιο μπερδεμένα: Το μεν ΠΑΣΟΚ έχει να απαντήσει αν έχασε ή όχι και πόσο τις εκλογές και αν θα επιλέξει μια νέα ηγεσία ή αν θα επιβεβαιώσει την εμπιστοσύνη της σε μια ηγεσία που ομολογεί ότι δεν έκανε όσα έπρεπε στο διάστημα που είναι στην ηγεσία γιατί εμποδίστηκε από αυτούς που θέλουν να γίνουν σήμερα ηγεσία.
Η δε υπόλοιπη αντιπολίτευση πλέει ακόμα στα πελάγη της ευφορίας εκ του γεγονότος ότι πλέον, οι κοινοβουλευτικές ομάδες των κομμάτων απαιτούν μεσαίου μεγέθους λεωφορεία για τη μετακίνησή τους και δεν αρκεί πια το ΙΧ του αρχηγού για αυτή τη δουλειά.

Στη "ζούλα" λοιπόν ή στην τρέλα, η Κυβέρνηση ανοίγει το θέμα του εκλογικού νόμου.

Εδώ και κάποια χρόνια έχω καταλήξει σε μια θέση σχετικά με τον εκλογικό νόμο, την οποία πλέον υποστηρίζω απολύτως: Το μόνο δίκαιο, λαϊκό και γνήσια αντιπροσωπευτικό εκλογικό σύστημα είναι το απλούστερο: 300 μονοεδρικές περιφέρειες με έναν μόνο υποψήφιο για κάθε κόμμα ανά περιφέρεια.

Γιατί τι πιο γνήσιο, ξεκάθαρο κι αντιπροσωπευτικό από το να αντιστοιχεί ένας βουλευτής σε κάθε 20-25000 κατοίκους; Ένας βουλευτής που θα υποχρεούται να γνωρίζει τους ψηφοφόρους του προσωπικά, μια και θα είναι βουλευτής Πετραλώνων ή Βορειοανατολικού Αμαρουσίου και μόνο; Ένας βουλευτής που θα δίνει ξεκάθαρα τη μάχη για την έδρα του και για το κόμμα του μια κι έξω, ακόμα κι αν είναι ο Πρωθυπουργός, ο Πρόεδρος της Βουλής ή πρωτοκλασάτος Υπουργός;

Αν ρωτήσει κανείς τους άρτι εκλεγέντες βουλευτές της Β΄ Αθηνών, ζήτημα είναι αν θα βρει έναν που να πρόλαβε, στην πρόσφατη και σύντομη προεκλογική περίοδο, να επισκεφτεί όλους τους Δήμους της περιφέρειάς του. Ή να απαριθμήσει τα βασικά προβλήματα κάθε περιοχής. Αν όμως η περιφέρειά του ήταν 25 ή 30 οικοδομικά τετράγωνα, θα ήξερε και την τελευταία πλάκα του πεζοδρομίου, που έσπασε από παρκαρισμένο αυτοκίνητο. Κι αν γινόταν υπουργός και ευελπιστούσε στην επανεκλογή του με την εμφάνισή του στην τηλεόραση ή στις εφημερίδες, θα διαπίστωνε πολύ οδυνηρά στο τέλος της τετραετίας, τι σημαίνει να χάνεις την επαφή με την εκλογική σου περιφέρεια.

Μιλάμε για μαύρο πολιτικό χρήμα, για πανάκριβες προεκλογικές εκστρατείες, για διαπλοκές με μέσα. Φτάσαμε στην παράνοια να μην μπορεί να βγει ένας Υπουργός να μας ενημερώσει την περίοδο των πυρκαγιών στην τηλεόραση μην τύχει κι ο ανθυποψήφιος του μετρήσει την προβολή και τρέξει στο εκλογοδικείο και κλέψει την έδρα.

Τελικά φτάσαμε στους βουλευτές των πολλών ταχυτήτων, στους βαρόνους και στους πληβείους. Γιατί ούτε ο Σκανδαλίδης τότε ως Υπουργός Εσωτερικών, ούτε ο Σημίτης, είχαν τον πολιτικό "τσαμπουκά" να σπάσουν την Β΄ Αθήνας στα 3. Κάποτε όμως πρέπει να βρεθεί αυτός ο τσαμπουκάς. Θα ήθελα πολύ να δω τότε το Λοβέρδο, τη Μιλένα, τη Βάσω, αλλά και το Κυριάκο, το Ζαγορίτη και το Μεϊμαράκη, να διαλέγουν τη μια, μονοεδρική περιφέρεια που θα εκτεθούν.

Αντί λοιπόν να φωνάζουμε για περισσότερο αναλογικό σύστημα ας φωνάξουμε για περισσότερες και μικρότερες εκλογικές περιφέρειες. Αντί να τσακωνόμαστε για το αν το πρώτο κόμμα "κλέβει" δέκα ή δεκαπέντε έδρες παραπάνω από το δεύτερο κόμμα, ας φωνάξουμε σε αυτούς που κλέβουν την ψήφο μας χωρίς να μας έχουν σφίξει ποτέ το χέρι, χωρίς να τους έχουμε δει ποτέ από κοντά.

Η καταπίεση των 40

Υπάρχει μια γενιά στην Ελληνική πολιτική πραγματικότητα η οποία επιθυμεί να κυριαρχεί διαρκώς έναντι των υπολοίπων ηλικιακά ομάδων, είτε νεαρότερων είτε πρεσβύτερων αυτής. Αυτή η γενιά έχει δώσει αρχικά στον εαυτό της το όνομα "Η γενιά του Πολυτεχνείου".

Ασχέτως του κατά πόσο ενεργά συμμετείχαν στην ίδια τη διαδικασία της εξέγερσης του Πολυτεχνείου και στις πολιτικές διεργασίες των πρώτων ετών της μεταπολίτευσης, οι ηλικιακά ανήκοντες σε αυτήν τη "γενιά" (σημερινή ηλικία μεταξύ 50-55), ανάπτυξαν χωροκατακτητικές συμπεριφορές στους διάφορους πολιτικούς σχηματισμούς και κόμματα την τελευταία 20ετία.

Το φαινόμενο αυτό (για ευνόητους λόγους που είχαν να κάνουν με την ιδεολογικοπολιτική εκμετάλλευση της υπόθεσης του Πολυτεχνείου στα μεταπολιτευτικά χρόνια) υπήρξε πολύ πιο έντονο στο χώρο της αριστεράς και της κεντροαριστεράς. Οι σημερινοί πενηντάρηδες, λοιπόν, είτε έσπρωχναν προς την πολιτική αποστρατεία τις προγενέστερες ηλικίες (πράγμα φυσικό κατά τα πρώτα 10-15 χρόνια μετά τη μεταπολίτευση, καθόσον αποτελούσαν τη "φρεσκάδα" και τη "δυναμική" έκφραση της ελληνικής πολιτικής σκηνής), είτε συμπίεσαν τις μεταγενέστερες γενιές, θεωρώντας a priori πως, η δική τους ενεργότερη πολιτική διαδρομή δεν μπορούσε να υποκατασταθεί από εκπροσώπους ηλικιακών ομάδων που δεν είχαν ζήσει έντονα πολιτικά φαινόμενα, όπως αυτό της χούντας και της ίδιας της διαδικασίας της μεταπολίτευσης.

Αποτέλεσμα αυτής της "ηγεμονικής" συμπεριφοράς, ήταν να "φιλτράρουν" την είσοδο νεότερων στελεχών στην πολιτική με τη λογική της "ανακύκλωσης" και της "δοκιμής". Δεν είναι τυχαίο ότι, από τις νεότερες ηλικίες, πολλοί λίγοι πέτυχαν την καθιέρωσή τους στο πολιτικό σύστημα, ακριβώς γιατί δεν δίνεται ο χώρος και η ευκαιρία στην παρουσία τους, ακριβώς λόγω αυτού του φαινομένου.

Δεν ήταν λίγες οι περιπτώσεις που οι εκπρόσωποι αυτής της γενιάς αρνήθηκαν πεισματικά και με βασικό επιχείρημα την έλλειψη εμπειρίας σε νεότερους την ανάληψη κομματικών ή κυβερνητικών θέσεων ευθύνης, όταν οι ίδιοι, στις πρώτες τους επαφές με την πολιτική και σε πολύ νεαρότερη ηλικία, αναλάμβαναν άκριτα τέτοιες, κι ακόμα σημαντικότερες, θέσεις ευθύνης.

Η αντίσταση ή αντίδραση σε αυτήν την συμπεριφορά, όμως, δεν μπορεί να γίνει με τους ίδιους όρους: τους όρους ηλικίας, ή τους όρους γενιάς. Η συμπαθής κατά τα λοιπά πρωτοβουλία του κ. Τζιώτη να διεκδικήσει την Προεδρία του ΠΑΣΟΚ, με μόνο στοιχείο την διάθεση έκφρασης των σαραντάρηδων, όχι μόνο δεν εξυπηρετεί τη γενιά αυτή, αλλά επικυρώνει τη λογική των ηλικιακών κομματικών επετηρίδων.

Είμαι ο ίδιος σαραντάρης πλέον, έχω βιώσει τη λογική της πίεσης και της συμπίεσης από τους πενηντάρηδες της κεντροαριστεράς, αλλά δεν αισθάνομαι ότι καλύπτομαι από τέτοιους ακτιβισμούς. Η υπόθεση του μέλλοντος του ΠΑΣΟΚ και της κεντροαριστεράς και η δυνατότητά του να διαμορφώσει πειστική εναλλακτική πρόταση εξουσίας απέναντι στη Νέα Δημοκρατία και τον Καραμανλή, είναι αρκετά σοβαρή υπόθεση για να αντιμετωπίζεται με αυτόν τον τυχαίο τρόπο. Εκτός, αν υποκύπτουμε απλά στη Warhallική θεώρηση του δικαιώματος όλων μας σε 15λεπτη δημοσιότητα.

Έχω διατυπώσει ξανά και δεν θα κουραστώ να το επαναλαμβάνω (ακόμα κι αν κουράσω αυτούς που το ακούν ή το διαβάζουν): Η σύγχρονη διαχωριστική γραμμή μεταξύ προόδου και συντήρησης δεν συμπίπτει με καμιά ηλικιακή γραμμή. Η επίκληση του νεαρού της ηλικίας, ως επιχειρήματος μιας δυναμικής και ζωντανής, προοδευτικής άποψης μου φαίνεται το ίδιο αποκρουστέα όσο και ή επίκληση της μεγαλύτερης ηλικίας, ως επιχειρήματος γνώσης, ωριμότητας και σύνεσης.

Αυτά για τις ηλικίες και για όσους κρύβονται πίσω από αυτές. Δεν είναι ηλικιακό το ζήτημα της ηγεσίας του ΠΑΣΟΚ. Είναι ζήτημα προσώπου που μπορεί ή δεν μπορεί να εγγυηθεί την πορεία της κεντροαριστεράς στην επαναδιατύπωση πειστικής πρότασης εξουσίας.