Ασφαλιστικό: Μαύρες ή άσπρες τρύπες;; Μέρος 1. Το πρόβλημα.

Εδώ και μερικά χρόνια, τόσο στην Ελλάδα όσο και στην υπόλοιπη Ευρωπαϊκή Ένωση, γίνεται έντονη συζήτηση γύρω από το πρόβλημα του ασφαλιστικού.

Θα επιχειρήσω την κατάθεση κάποιων σκέψεων και απόψεων για το πρόβλημα, περιμένοντας και τη δική σας συνδρομή στον προβληματισμό. Ξεκινώ με την περιγραφή και τα αίτια του προβλήματος. Σε επόμενη ανάρτηση θα ακολυθήσουν και κάποιες προτάσεις.

Ποιο είναι το πρόβλημα:
Η αδυναμία των ασφαλιστικών συστημάτων να καλύψουν τις συνταξιοδοτικές (κυρίως) απαιτήσεις των σαφαλισμένων σε βάθος χρόνου.

Πως προέκυψε:
Είναι σημαντικό να δούμε το πως προέκυψε το πρόβλημα, γιατί πιθανώς η λύση του να βρίσκεται -μερικώς- και στην αναστολή των αιτιών του:
1. Αύξηση προσδόκιμου επιβίωσης για τον προηγμένο κόσμο: Άλλο είναι καταβάλεις τη σύνταξη σε κάποιον για 15 χρόνια κι άλλο για 25.
2. Καθυστερημένη είσοδος στην απασχόληση: Παλαιότερα οι νέοι έμπαιναν νωρίτερα στην απασχόληση, άρα και στην διαδικασία καταβολής εισφορών, με αποτέλεσμα να υπάρχει σημαντικότερη αποταμίευση σε βάθος χρόνου από ότι σήμερα.
3. Κακή διαχείριση αποθεματικων: Η επένδυση των αποθεματικών ή των ταμειακών υπολοίπων των ταμείων από τις διοικήσεις τους ήταν είτε ανύπαρκτης απόδοσης είτε, δυστυχώς, μειωμένης ή ακόμα και αρνητικής απόδοσης.
4. Εισφοροδιαφυγή: Η σιωπηλή οικονομική κρίση που διανύουμε έχει ως αποτέλεσμα την αύξηση της μάυρης εργασίας και κατά συνέπεια την εισφοροδιαφυγή. Ακόμα, πολλές επιχειρήσεις, συνέπεια της αδυναμίας των ελεγκτικών μηχανισμών, εισφοροδιαφέυγουν επί μακρόν, οι δε διακανονισμοί στους οποίους οδηγούνται κάποια στιγμή, είναι σε βάρος της τελικής αναλογισμένης εισφοράς.
5. Προνομιακές διαδικασίες συνταξιοδότησης: Για "κοινωνικούς" ή "πολιτικούς" λόγους τις περασμένες δεκαετίες ίσχυσαν προνομιακές συνθήκες συνταξιοδότησης σε οριμένες ομάδες πληθυσμού, για τις οποίες η σχέση καταβληθεισών εισφορών με υπο καταβολή συντάξεις είναι τόσο αρνητική που δημιούργησε σημαντικά ανοίγματα. Πχ. γυναίκες με 17 έτη υπηρεσίας συνταξιοδοτήθηκαν στα 38 ή στα 40 με αποτέλεσμα να παραλαμβάνουν σύνταξη για περισσότερο χρόνο από όσο πραγματικά εργάστηκαν. Επίσης, η κοινωνικά δίκαιη ελάχιστη σύνταξη των αγροτών και των αγροτισσών, καταβάλλεται σε βάση μηδενικής σχεδόν εισφοράς από πλευράς των ασφαλισμένων.
6. Υπολογισμός της σύνταξης: Το γεγονός ότι η σύνταξη υπολογίζεται στη βάση των τελευταίων ετών εργασίας, σε συνδυασμό με τη δυνατότητα αγοράς ενσήμων αυτήν την περίοδο, οδηγεί σε απόδοση πολύ υψηλότερων συντάξεων από ότι ο πραγματικός αναλογισμός των εισφορών επιτρέπει.

Πρόσθετα προβλήματα:
1. Ανίσότητα μεταξύ των ταμείων. Το γεγονός ότι κάποια ταμεία έχουν δυνατότητα έμμεσης χρηματοδότησης (ΤΣΜΕΔΕ, ΤΑΙΣΥΤ κα) έχει οδηγήσει σε προκλητικές διαφορές και ανισότητες μεταξύ των ασφαλισμένων και των διαφόρων κλάδων εργασίας.
2. Απουσία ουσιαστικού ελέγχου ιατροφαρμακευτικών δαπανών. Όταν στην Ελλάδα καταναλώνεται πάνω από το 2.5% του ΑΕΠ για φάρμακα, είναι επόμενο σε αυτή τη δαπάνη να υπάρχει σημαντικό ποσοστό σπατάλης που επιβαρύνει τα ταμεία με συνταγογραφούμενα και πιθανώς μηδέποτε καταναλισκώμενα και σαφώς μη αναγκαία φάρμακα.