Διεθνισμός - Πατριωτισμός - Φεντεραλισμός

Τα σχόλια φίλων στην προηγούμενη ανάρτηση με προκαλούν για μια νέα τοποθέτηση.

Είμαι πολύ περίεργος για το ποια θα ήταν η αντίδραση του Τρότσκι, αν ξυπνούσε μια μέρα στη σύγχρονη πραγματικότητα.

Ο διεθνισμός νίκησε, η παγκόσμια διαρκής επανάσταση συντελείται. Με μια διαφορά. Το επαναστατικό τσιτάτο "Οι προλετάριοι δεν έχουνε πατρίδα" αντικαταστάθηκε από την ατάκα "Master card: αγορές χωρίς σύνορα", για να παραφράσω και την τοποθέτηση του φίλου μου Elias.

Η πραγματικότητα λοιπόν ήρθε ανάποδα για τους οπαδούς του διεθνισμού. Δεν ενώθηκε το παγκόσμιο προλεταριάτο. Το παγκόσμιο κεφάλαιο ενώθηκε, δημιουργώντας τις (θεωρητικά) αντικειμενικές και υποκειμενικές συνθήκες για την παγκόσμια επανάσταση. Και η πλάκα είναι πως οι πολιτικοί υποστηρικτές των διεθνιστικών επαναστάσεων, αντί να χαρούν που οι συνθήκες διευκολύνουν την ανάπτυξη της δράσης τους, αντιδρούν στην παγκοσμιοποίηση και στην πτώση των συνόρων. Όχι στην παγκοσμιοποίηση γράφει ο "Ριζοσπάστης", ακριβώς κάτω από το διαχρονικό "Προλετάριοι όλων των χωρών ενωθείτε".

Πριν από χρόνια, είχε έρθει στην Ελλάδα ο Μάσσιμο Νταλέμα, και έκανε μια ομιλία σε μια εκδήλωση για την ευρωπαϊκή αριστερά, που είχε οργανώσει το ΠΑΣΟΚ. Μέσα στην ομιλία του, ανέφερε μια ιστορία που μου φάνηκε αρκετά ενδιαφέρουσα και ανατρεπτική των παραδοσιακών αντιλήψεων για την οικονομία και τις κοινωνικές και πολιτικές δυνάμεις. Είπε λοιπόν ο Νταλέμα: "Ως πρωθυπουργός είχα επισκεφτεί τις ΗΠΑ. Στα πλαίσια της επίσκεψής μου, πέρασα κι από το Χρηματιστήριο της Νέας Υόρκης. Σε μια αίθουσα του χρηματιστηρίου, συνάντησα 3-4 νεαρούς (γύρω στα 25), που πραγματοποιούσαν συναλλαγές μπροστά σε μια οθόνη υπολογιστή. Ρωτώντας λίγο περισσότερο για τη δουλειά τους, έμαθε πως έκαναν συναλλαγές σε διάφορα βασικά προϊόντα. Συνειδητοποίησε, λοιπόν, μέσα από τη συζήτησή τους, πως οι δυο αυτοί νεαροί, μπορούσαν με μερικά πατήματα πλήκτρων σε έναν υπολογιστή στη Ν.Υόρκη, να ανατρέψουν τα αποτελέσματα πολύχρονης και πολύκοπης δουλειάς της Κυβέρνησής του στην Ιταλία, σχετικά με το πρόγραμμα οικονομικής σταθερότητας".

Παρ΄όλα αυτά, η παγκοσμιοποίηση είναι αλλαγή, είναι εξέλιξη, είναι πρόοδος. Έχω ξαναπεί πως η αλλαγή, η πρόοδος, η κίνηση και η εξέλιξη αποτελούν αναπόσπαστα συστατικά της σύγχρονης αντίληψης για την αριστερά. Η άρνηση, η αντίσταση χωρίς αντιπρόταση, η εμμονή στη σταθερότητα, είναι συντηρητικές στάσεις. Στο ερώτημα λοιπόν για το σύγχρονο διεθνισμό στέκομαι θετικά στην ιδέα της παγκοσμιοποίησης. Ο ενιαίος χώρος συναλλαγών , είναι επίσης κι ενιαίος χώρος εργασίας. Ο ενιαίος χώρος ανταλλαγής κεφαλαίων είναι και ενιαίος χώρος ανταλλαγής ιδεών. Ο ενιαίος χώρος έξέλιξης της τεχνολογίας είναι και χώρος εξέλιξης της κοινωνίας.

Το επόμενο είναι αν υπάρχει πατρίδα σε αυτό το περιβάλλον. Δεν θα επαναλάβω τις μαθηματικές προσεγγίσεις περί τυχαιότητας του γεγονότος πως γεννηθήκαμε στην Ελλάδα κι όχι κάπου αλλού. Βιολογικά όμως, αυτή η τυχαία συνθήκη έχει επηρρεάσει το ποιοι και τι είμαστε. Γιατί έχει γενετική βάση και επιδέχθηκε περιβαλοντική επίδραση η συμεριφορά μας και ο χαρακτήρας μας. Προσοχή, πριν προλάβει να μιλήσει κανείς για σύγχρονο γκεμπελισμό ή ακόμα ακόμα για Λιακοπουλισμό: Δεν μιλώ για θετικά ή αρνητικά στοιχεία μιας φυλής. Μιλάω για χαρακτηριολογικά στοιχεία που ισχύουν μόνο απολύτως και για τον καθένα ξεχωριστά κι όχι ως μέσα σύγκρισης πληθυσμιακών ομάδων. Άλλωστε, όλοι μιλάμε για αυτά, όταν λέμε ότι οι Έλληνες είμαστε έτσι ή αλλιώς.

Νοιώθω περήφανος που είμαι Έλληνας. Κι αυτό δεν έχει να κάνει με την αντίληψη για καταγωγή μου από το Μέγα Αλέξανδρο ή το Λεωνίδα. Ούτε καν από τον Καραϊσκάκη. Έχει να κάνει με το αίσθημα της τύχης να γεννηθώ σε έναν τόπο όμορφο, γεμάτο γεγονότα κι ιστορία, που κατοικείται από ένα λαό που μου δημιουργεί έντονα συναισθήματα. Δημιουργεί έντονα συναισθήματα γιατί ζει τα συναισθήματά του έντονα. Κι αυτό με κάνει επίσης περήφανο. Μπορέι να μισώ και να απεχθάνομαι τις στρεβλώσεις στην ανάπτυξη του κράτους, να αηδιάζω με την αδιαφορία των υπηρεσιών και του κράτους απέναντι στον πολίτη, να τρέμω για το μέλλον των παιδιών μου σε μια χώρα που το περιβάλλον καταστρέφεται και πλήττεται διαρκώς. Από την άλλη όμως ζω σε μια χώρα με ανθρώπους γελαστούς, που ζουν την κάθε τους στιγμή και εκφράζουν χωρίς αναστολές το κάθε τους συναίσθημα. Μεγάλωσα στην Ακρόπολη. Τα μαθητικά μου χρόνια έβλεπα από το παράθυρο του δωματίου μου τον Παρθενώνα, κάθε φορά που σήκωνα το κεφάλι μου. Αυτήν την τύχη, την ομορφιά, την ονομάζω σήμερα υπερηφάνεια και πατριωτισμό. Και δεν την αλλάζω.

Η παγκοσμιοποίηση δεν σημαίνει ομογενοποίηση. Ο διεθνισμός δεν είναι κατ΄ανάγκη ολοκληρωτισμός. Αν ύπάρχει ένα νόημα αντίστασης στην υπόθεση της παγκοσμιοποίησης είναι στην άκριτη ένταξή μας σε ένα ενιαίο τρόπο ζωής. Κι εδώ θα διαφωνίσω δυνατά με την ανάρτηση του φίλου μου του Elias. Το ΟΧΙ εγώ θέλω να το βροντοφωνάξω σε όσους μου αρνούνται το ψυχικό δέσιμο με έναν τόπο, μια ιστορία, με ανθρώπους και εικόνες. Νοιώθω και θέλω να είμαι πολίτης του κόσμου. Όμως θα δακρύσω κάθε στιγμή που θα ακούσω τον εθνικό ύμνο σε ένα στάδιο ή ένα γήπεδο, θα αισθανθώ όμορφα που θα δω την Ελληνική σημαία στα χέρια ενός νέου παιδιού. Το Μάρτη του '87 και τη βραδιά των Ιμίων το '96, πολλοί από εμάς αισθανθήκαμε πως η χώρα μας έμπαινε σε μια κρίση από την οποία δεν ξέραμε πως θα βγαίναμε. Δεν εξετάζω αν η κρίση ήταν τεχνητή στην περίπτωση του ΄87 ή τον τρόπο με τον οποίον ξεπεράστηκε η αντίστοιχη του '96. Πολιτικά, οι κινήσεις που έγιναν και στις δυο περιπτώσεις και οι χειρισμοί ήταν σωστοί, εκ του αποτελέσματος. Όμως η αίσθηση του "πάμε στον πόλεμο αν χρειαστεί" είχε μια συγκίνηση, μια αγωνία. Κανείς δεν επιζητούσε τον πόλεμο, βέβαια, αλλά κανείς δεν έβαζε ζητήματα διεθνιστικών αναστολών στην περίπτωση που καθίστατο αναπόφευκτος. Στο τέλος τέλος, το βράδυ εκείνο, τρεις Έλληνες έδωσαν τη ζωή τους. Και την έδωσαν για την πατρίδα. Τολμά κανείς να πει στα παιδιά τους και στους δικούς του ότι δεν ήταν ήρωες ή ότι η θυσία αυτή είναι άκυρη;

Υπάρχει και μια νέα διάσταση σε αυτό το debate. Η Ευρωπαϊκή Ένωση. Την ημέρα που υπογράφηκε στη Στοα του Αττάλου η προσχώρηση των νέων 10 μελών της Ένωσης (τι συμβολισμός αλήθεια), ο τότε Πρόεδρος Στεφανόπουλος είχε κλέισει την ομιλία του με την εξής, πολύ όμρφη προτροπή: "Η Ένωση δημιουργεί μια νέα πατριδα για όλους μας. Εύχομαι και ελπίζω να έρθει κάποια μέρα που οι πολίτες της Ένωσής μας θα αισθάνονται για αυτήν την νέα πατρίδα την ίδια υπερηφάνεια και αγάπη που αισθάνονται για τη δική τους πατρίδα τους σήμερα." Προσωπικά, αυτήν την περηφάνεια τη νοιώθω ήδη. Για τις αξίες, τις αρχές και τη δύναμη που έχει και μπορεί ακόμα να αποκτήσει η Ένωση.